Proboszcz i komunista

Ksiądz proboszcz Don Camillo, grany przez wybitnego francuskiego komika Fernandela, toczy nieustanne boje z miejscowym wójtem – komunistą. W kolejnych scenach oglądamy satyrycznie ukazane zderzenie wychowanej po katolicku wiejskiej społeczności z ofensywą ideologii tzw. sprawiedliwości społecznej.

Zrealizowany w 1951 r. film nakręcony został na podstawie opowiadań włoskiego satyryka Guareschiego. Był to zabawny komentarz do sytuacji w powojennych Włoszech, kiedy to zakorzeniony w tradycji Kościół był jeszcze silny, lecz z drugiej strony coraz większe wpływy zdobywała w Italii popierająca Stalina miejscowa partia komunistyczna, dążąca za wszelką cenę do zdobycia rządu dusz.

Film zdominowała kreacja Fernandela (1903-1971), aktora znanego z wielu francuskich i włoskich filmów komediowych i sensacyjnych oraz z produkcji międzynarodowych. Artysta ten, zwany człowiekiem o końskiej twarzy, był popularny także w Polsce, podobnie jak inni wybitni komicy francuscy – Bourvill i Luis de Funes. Po sukcesie „Małego światka Don Camilla” powstało kilka kolejnych utworów z serii: „Powrót Don Camilla” (1953), „Don Camillo i poseł Peppone” (1955), „Don Camillo prałatem” (1961) oraz „Towarzysz Don Camillo” (1965).

Filmy z popularnego cyklu nie były dystrybuowane w PRL pomimo faktu, że ówczesne kino włoskie, głównie pozycje komediowe i komediodramaty, cieszyło się wielkim powodzeniem u widzów. Decydenci obawiali się zapewne narzucających się analogii między sytuacją we Włoszech i w rządzonej przez komunistów Polsce. Widzów z pewnością bawiłoby podobieństwo do naszej tradycji – od opowiastek o zmaganiach między wójtem a plebanem, aż do okresu PRL. Dlatego przypomnienie przez TVP Kultura pierwszego filmu o Don Camillu można potraktować jako wielką ciekawostkę, szczególnie dla czytelników „Idziemy”. Warto zauważyć, że w utworze tym nie zauważamy tak dziś powszechnego agresywnego antyklerykalizmu. Racje obu stron, jeśli można tak powiedzieć, są tu rozłożone mniej więcej po równo. Być może spowodowane to było tym, że na początku lat 50. XX w. liczono się jeszcze z opiniami i wrażliwością katolickiej widowni. Zobaczymy, czy TVP Kultura pokaże kolejne filmy o Don Camillu.

Mały światek Don Camilla. Włochy, Francja 1951; reżyseria: Julien Duvivier; aktorzy: Fernandel, Gino Cervi i inni; emisja: TVP Kultura, niedziela, 13 kwietnia, godz. 13.15