Król się żeni!

Czterystuletni, wąski rulon papieru czerpanego, na którym anonimowy artysta techniką akwareli i gwaszu drobiazgowo uwiecznił monarszy pochód, jest niezwykle wrażliwy na czynniki zewnętrze i dlatego bardzo rzadko eksponowany. Ostatnio „Rolka…” prezentowana była prawie siedemnaście lat temu i nie wiadomo, kiedy znowu ujrzy światło dzienne. A patrzeć można godzinami!

– Przedstawiono tam blisko sześćset postaci – mówiła podczas inauguracji ekspozycji Marta Zdańkowska, kurator wystawy. – To nie tylko wizerunki rodziny królewskiej, ale również posłów i gości, którzy przybyli praktycznie z całej Europy.

Husaria i kobieta z brodą

Tak świętowano drugie małżeństwo Zygmunta III Wazy, tym razem z Konstancją Austriaczką. Pierwszą żoną monarchy była Anna Austriaczka, starsza siostra panny młodej, która zmarła, osłabiona grypą, siedem lat wcześniej.

Uroczysty wjazd orszaku ślubnego miał miejsce 4 grudnia 1605 r. – Odbył się nocą, przy płonących pochodniach. Król zarządził więc powtórkę, żeby wszyscy mogli obejrzeć korowód w całej okazałości i podziwiać jego chwałę – tłumaczył prof. dr hab. Wojciech Fałkowski, dyrektor Zamku Królewskiego. Później monarcha rozkazał jeszcze uwiecznić pochód.

Niczym na taśmie filmowej migają nam przed oczami kolejne sceny: nadciągają dostojni jeźdźcy, kroczą zagraniczni posłowie, z krzyżem procesyjnym w skupieniu jadą biskupi, toczą się paradne powozy, galopują pułki, łopoczą barwne chorągwie, a grajkowie przygrywają na bębnach, trąbkach i szałamajach.

Łatwo rozpoznać jadącego dumnie na kasztanowym koniu króla Zygmunta III w otoczeniu lokajów, paziów i halabardników czy siedzącą w ogromnej, złoconej karocy królewską narzeczoną. Można też zidentyfikować wiele innych postaci historycznych: królewicza polskiego Władysława, Marię Annę Bawarską – matkę arcyksiężnej Konstancji, nuncjusza papieskiego Klaudiusza Rangoniego czy chorążego wielkiego koronnego Sebastiana Sobieskiego. Sprawne oko wypatrzy też „kobietę z brodą” – Helenę Antonię z Liegè, dwórkę Habsburżanek.

„Rolka…” to pokaz siedemnastowiecznej mody i defilada wojskowa w jednym. Miłośnicy historycznych strojów podziwiają barwne liberie, pludry i żupany. Znawcy uzbrojenia zachwycają się wspaniałym wizerunkiem husarii. Możemy wypatrzyć też wiele osobliwości, jak rumaki malowane „w bród”, obrazujące sarmacki zwyczaj farbowania koni.

Wrażenia potęguje jeszcze oprawa plastyczna wystawy. Nad głowami wirują lśniącobiałe kryzy, błyszczą wypożyczone z Muzeum Wojska Polskiego rapiery i halabardy, a ścieżka dźwiękowa przygotowana przez Polskie Radio sprawia, że czujemy się jak na uliczkach siedemnastowiecznego Krakowa tego pamiętnego dnia.

Przez cały rok

Do zbiorów odbudowywanego Zamku Królewskiego w Warszawie „Rolkę sztokholmską”, zwaną też „Rulonem polskim”, podarował nam – jeśli to właściwe słowo na zwrot takiego dobra polskiej kultury – w 1974 r. premier Szwecji Olof Palme. Wcześniej znajdowała się w sztokholmskich zasobach muzealnych, gdzie prawdopodobnie trafiła jako zdobycz wojenna po potopie szwedzkim. Jedna z wielu, w większości niezwróconych.

Moment inauguracji wystawy nie jest przypadkowy. 4 lutego 1619 r. w metalowej kuli zapieczętowany został dokument poświadczający ukończenie przebudowy Zamku Królewskiego i instalacji dworu w Warszawie. Czterechsetlecie tego wydarzenia stało się inspiracją do ogłoszenia Roku Wazowskiego, którego wystawa „Król się żeni!...” jest pierwszym akordem. W tym roku prezentowane będą jeszcze ekspozycje „Rządzić i olśniewać. Klejnoty i jubilerstwo w dawnej Polsce w XVI-XVII w.”, „Poczet królów Polski. Wizerunki władców na medalach i monetach” oraz „Świat polskich Wazów. Przestrzeń – ludzie – sztuka”. Zaplanowano również cykl jubileuszowych koncertów, sesje naukowe, wykłady, warsztaty i przedstawienia. Już 24 lutego czeka nas dzień atrakcji „Szwedzi w Warszawie”. W programie oprowadzania kuratorskie i tematyczne po wystawie, wykład na temat panowania dynastii Wazów w Polsce oraz koncert Eweliny Siedleckiej (sopran) i zespołu muzyki dawnej Cantor Anticus.

Wystawa „Król się żeni! »Rolka sztokholmska« – skarb Zamku Królewskiego w Warszawie”, Biblioteka Królewska, 5 lutego – 10 marca 2019.