Kolejna sesja Komisji ds. dialogu katolicko-prawosławnego

Obradom, które potrwają do 22 bm., współprzewodniczą kard. Kurt Koch, stojący na czele Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan i arcybiskup Telmesosu – Jan (Gecza) z Patriarchatu Konstantynopolskiego.

Głównym tematem obecnych prac będzie dyskusja nad projektem dokumentu „Ku pełnemu rozumieniu soborowości i prymatu w służbie jedności Kościoła”, który zaczęto redagować na poprzedniej sesji w stolicy Jordanii – Ammanie w 2014. Następnie tekst ten uzupełniono na posiedzeniu komitetu koordynacyjnego Komisji w Rzymie w ub.r. Uczestnicy obrad w Chieti mają za zadanie ocenić, czy przygotowany projekt odzwierciedla w należytym stopniu istniejący obecnie konsensus w tej delikatnej sprawie co do teologicznego i eklezjologicznego związku między prymatem a soborowością w życiu Kościoła lub czy nadal trzeba będzie pogłębiać to zagadnienie.

Rozpoczęta dzisiaj sesja umożliwi również jej uczestnikom chwile modlitwy z miejscowymi wspólnotami chrześcijańskimi. W sobotę 17 września członkowie Komisji wezmą udział we Mszy św. w katedrze św. Justyna w Chieti, nazajutrz – w Liturgii Boskiej w Sanktuarium Świętego Oblicza w pobliskim Manoppello. Przewiduje się ponadto odwiedziny przez uczestników obrad miasteczka Vasto i opactwa św. Jana in Venere w Fossacesia.

Oficjalny dialog teologiczny katolicko-prawosławny rozpoczął się formalnie po wizycie Jana Pawła II w Turcji w listopadzie 1979. Po jego rozmowie z ówczesnym patriarchą konstantynopolskim Dimitriosem postanowiono powołać wspólną komisję ds. prowadzenia takiego dialogu, złożoną z 30 przedstawicieli katolickich i tyluż prawosławnych. Po raz pierwszy zebrała się ona w dniach 29 maja – 4 czerwca 1980 na greckich wyspach Patmos i Rodos. Ustalono wówczas m.in. tematykę rozmów i częstotliwość spotkań; odbywają się one na ogół co dwa lata na przemian w obiekcie katolickim i prawosławnym, a w latach, gdy nie obradują komisje, nieraz spotykają się podkomisje dla omówienia np. pojawiających się trudności; jedna z takich podkomisji obradowała w Opolu w czerwcu 1985 r.

Regularne spotkania (łącznie było ich 6) odbywały się co dwa lata do 1990 a omawiano na nich takie zagadnienia jak misterium Kościoła i Eucharystii w świetle tajemnicy Trójcy Świętej, stosunki między wiarą, sakramentami a jednością Kościoła, osiągnięto ogólne porozumienie w sprawie rozumienia sakramentów chrztu, bierzmowania i eucharystii, sakrament święceń w sakramentalnej strukturze Kościoła ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia sukcesji apostolskiej dla uświęcenia i jedności ludu Bożego.

W 1990 na VI posiedzeniu – we Fryzyndze (Niemcy) – w związku z odzyskaniem wolności przez grekokatolików w niektórych krajach postkomunistycznych (ZSRR, Rumunia, częściowo też Polska i Czechosłowacja) i ponownym ich zarejestrowaniem, co łączyło się zwykle z próbami odbierania przez unitów należących do nich niegdyś obiektów, a obecnie znajdujących się w rękach prawosławnych, ci ostatni zapowiedzieli, że odtąd jedynym tematem rozmów, jeśli w ogóle będą one kontynuowane, będzie sprawa unitów i uniatyzmu.

Kolejne posiedzenie odbyło się w 1993 w klasztorze prawosławnym w Balamandzie (Liban). Zdołano na nim uzgodnić, i to z wielkimi trudnościami, jeden wspólny dokument „Unionizm [lub uniatyzm], dawna metoda poszukiwania jedności a dzisiejsze poszukiwania pełnej komunii”, w którym obie strony potępiły unię jako środek dochodzenia jedności, uznając zarazem prawo Kościołów do istnienia. Mimo daleko idących ustępstw ze strony katolickiej, która de facto potępiła unię, prawosławni uznali, że deklaracja ta nie jest dość stanowcza, gdyż m.in. uznaje istnienie Kościołów unickich.

Na następne posiedzenie trzeba było czekać do lipca 2000, gdy z inicjatywy arcybiskupa Baltimore kard. Williama Keelera przedstawiciele obu stron z 11 krajów w Emmitsburgu (stan Maryland, USA) omawiali wyłącznie sprawy unii. Spotkanie zakończyło się niepowodzeniem, nie było nawet wspólnego oświadczenia, lecz ogłoszono jedynie komunikat ze spotkania. Decyzję o wznowieniu rozmów podjęto na posiedzeniu komitetu koordynacyjnego Komisji w grudniu 2005 w Rzymie.

We wrześniu 2006 odbyło się IX posiedzenie Komisji w Belgradzie nt. „Eklezjologicznych i kanonicznych skutków sakramentalnej struktury Kościoła”, a zwłaszcza związku między kolegialnością a władzą. Odtąd kolejne spotkania odbywają się regularnie – najpierw co roku, a od 2014 – co dwa lata. 25 maja tegoż roku Franciszek i patriarcha Bartłomiej podpisali w Jerozolimie wspólną deklarację, stwierdzającą m.in., iż „przez nasze wspólne świadectwo Dobrej Nowiny możemy pomóc ludziom naszych czasów, aby odkryli na nowo drogę prowadzącą do prawdy, sprawiedliwości i pokoju”.