Tytuł Honorowego Obywatela Warszawy przyznany w przeddzień obchodów 69. rocznicy Powstania Warszawskiego przyjął Pan jako uhonorowanie czy raczej zobowiązanie?
Traktuję tę nagrodę w obydwu tych kategoriach. Urodziłem się w Warszawie, zżyłem się z nią i staram się jej służyć. I mam nadzieję, że tak pozostanie.
Jak ocenia Pan plany władz Warszawy przywrócenia do przestrzeni publicznej pomnika Braterstwa Broni nazywanego przez warszawiaków pomnikiem „Czterech Śpiących”?
Ten pomysł jest kompletnym nieporozumieniem. Pomnik „Czterech Śpiących” jest symbolem ujarzmienia Polski przez Rosję bolszewicką. Czci on bolesne dla nas wydarzenie, kiedy w 1944 r. Rosjanie stali na przedpolach Warszawy i czekali, aż miasto upadnie. Czy należy to nam ciągle przypominać? Takie pomniki można przechowywać w Muzeum w Kozłówce albo przenieść na cmentarz-mauzoleum Żołnierzy Radzieckich przy ul. Żwirki i Wigury w Warszawie.
Dlaczego więc, Pana zdaniem, władze Warszawy nie chcą zmienić decyzji, mimo że taką jak Pan opinię wyrażają sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, minister kultury, wojewoda mazowiecki i organizacje skupione przy Społecznym Komitecie Protestu Przeciwko Przywróceniu Pomnika Braterstwa Broni?
My się boimy Wielkiego Brata, że się na nas rozgniewa – taką mamy politykę. Sądzę, że jest to główna przeszkoda przed naszym określeniem się: „Jesteśmy państwem niezależnym, nie będziemy czcili waszej okupacji”. Zajmowana przez nas obecnie postawa nie poprawi naszych stosunków z Rosją. Uważam, że trwanie w takiej zależności od naszego wschodniego sąsiada ma niewielki sens, nie spowoduje, że będziemy mogli coś dzięki temu zyskać.
Czy uniewinniający wyrok sądu dla dwóch mężczyzn, którzy napisali na pomniku Braterstwa Broni „czerwona zaraza” oraz uzasadnienie wyroku mogą wpłynąć na losy pomnika?
Wyrok sądu odpowiada postawie, jaką przyjąłby każdy normalny obywatel państwa polskiego. Bardzo miło było usłyszeć takie orzeczenie. To, co stwierdził sąd, jest faktem. Niedaleko pomnika znajdowały się przecież katownie UB. Bardzo dobrze jest mi znane to miejsce. Na ul. Cyryla i Metodego, choć nie w samych katowniach, kilkakrotnie zamykany byłem na 48 godzin.
Katownie znajdowały się w wielu miejscach w Warszawie, także w podziemiach obecnego Ministerstwa Sprawiedliwości. Jestem zdziwiony, że do tej pory nie udało się odtworzyć tamtych pomieszczeń, chociaż zapowiadano powstanie muzeów, żeby pokazać, jak wyglądał realny socjalizm.
W sprawie praskich katowni i przeciwko powrotowi na Pragę pomnika Braterstwa Broni wypowiadał się abp Henryk Hoser. Czy podobny apel innych warszawskich biskupów przysłużyłby się tej sprawie?
Sprawa jest oczywista. Każdy, kto czuje się patriotą, będzie twierdził, że upamiętnianie okupacji bolszewickiej jest obrazą pamięci polskich bohaterów. Kwestia pomnika „Czterech Śpiących” musi być uporządkowana.
Proponuję, żeby w to miejsce czcić wydarzenia z 1920 roku. Zatrzymaliśmy nawałę bolszewicką, która szła na całą Europę. To zdumiewające, że jedno z naszych największych zwycięstw właściwie nie zostało nigdzie upamiętnione. W Warszawie nie ma po nim śladu. Moim marzeniem jest upamiętnienie zwycięstwa z 1920 r. łukiem tryumfalnym. W 100-lecie tamtych wydarzeń mógłby on stanąć w miejscu pomnika „Czterech Śpiących”. Władze Warszawy mogłyby mieć w tym swoją rolę. Gdybym miał na to wpływ, z pewnością bym się tym zajął. To sprawa równie ważna jak utworzenie Muzeum Powstania Warszawskiego.
 | rozmawiała Irena Świerdzewska |
.jpg)
Co? Gdzie? Kiedy?
