Umowa o dzieło a zlecenie

fot. pexels.com

Przez umowę-zlecenie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.

Rozróżnienie na pierwszy rzut oka nie jest trudne – jedna umowa charakteryzuje się osiągnięciem konkretnego rezultatu, a druga starannym działaniem, przy czym rezultat nie jest tu kluczowy. Obydwa rodzaje umów są powszechnie wykorzystywane w obrocie gospodarczym, w różnych konfiguracjach. Ich cechy mogą się łączyć. I właśnie to jest często przedmiotem wątpliwości co do kwalifikacji konkretnej umowy. Potwierdza to bogate orzecznictwo sądów.

Jeżeli umowa wykazuje cechy wspólne dla co najmniej dwóch różnych rodzajów umów, np. umowy rezultatu i umowy starannego działania, to w celu dokonania jej właściwej kwalifikacji prawnej należy posłużyć się metodą typologiczną, której istota sprowadza się do poczynienia ustaleń w kierunku, jakie cechy przeważają w umowie. Innymi słowy, w razie wątpliwości, czy dana umowa jest umową o dzieło czy umową-zleceniem (umową o świadczenie usług), należy ustalić, czy w treści i sposobie jej wykonywania przeważają cechy jednej z nich. Dopiero wówczas, gdy umowa w swej treści, a zwłaszcza w sposobie wykonywania, wykazuje z jednakowym nasileniem cechy wspólne dla co najmniej dwóch różnych wzorców umownych, o jej rodzaju decyduje zgodny zamiar stron i cel umowy, który może – ale wcale nie musi – wyrażać się także w nazwie umowy. Pomocne przy kwalifikacji takiej umowy jest też uwzględnienie okoliczności towarzyszących jej zawarciu.

W przypadku, gdy zleceniobiorca ma pracować, najczęściej wykonując powtarzalne, podobne i takie same, z reguły proste czynności, co do zasady chodzi o umowę o świadczenie usług. Cechą istotną umowy jest wówczas samo wykonywanie czynności. Wynikiem takiej pracy może być rezultat, który nie jest dziełem (postanowienie SN z 14.12.2021 r. II USK 457/21).

Wykonanie dzieła najczęściej przybiera postać wytworzenia rzeczy czy też dokonania zmian w rzeczy już istniejącej (naprawienie, przerobienie, uzupełnienie). Dzieło musi mieć z góry przewidywalne i możliwe do osiągnięcia parametry, stanowiące punkt wyjścia w procesie ustalania przesłanek odpowiedzialności z tytułu rękojmi za jego wady (postanowienie SN z 27.01.2021 r., III USK 32/21, LEX nr 3113259.).

Idziemy nr 36 (879), 04 września 2022 r.