„Miłuj bliźniego swego, donosząc na niego”. „Co się nie nagnie, to szkoła złamie, bo siła jej i panowanie nad wychowańcami jest nieograniczone” – to słowa Romana Dmowskiego odnoszące się do jego lat nauki szkolnej, które przypadły na okres wzmożonej rusyfikacji.
Wraz z dziennikarzem Piotrem Otrębskim wyruszamy w podróż po stolicy śladami lat szkolnych Romana Dmowskiego. Szlak wiedzie od warszawskiej Pragi, poprzez ulicę Bednarską aż po Krakowskie Przedmieście. Trzecie gimnazjum miejskie, do którego uczęszczał chłopiec, przyszły twórca ruchu narodowego, mieściło się na rogu Krakowskiego Przedmieścia i hrabiego Berga, w pobliżu kościoła św. Krzyża.
Romanowi łatwo szła nauka języków obcych, co będzie miało duże znaczenie w przyszłości. Młodzież organizowała się wówczas w kółkach konspiracyjnych. Wraz z Władysławem Korotyńskim Dmowski założył „Strażnicę”, która miała na celu zgłębianie literatury ojczystej. Już w szóstej klasie gimnazjum, po śmierci ojca, Roman zaczął udzielać korepetycji, a potem jeszcze – nie przerywając nauki – podjął pracę w czytelni na Pradze.
Co sprawiło, że w pewnym momencie Romek zaczął znacznie bardziej przykładać się do nauki i poprawił oceny? Czym była noc apuchtinowska w edukacji? Jaką nazwę nosi obecnie dawna ulica Berga, na rogu której znajdowało się trzecie gimnazjum?
O tym wszystkim w drugim odcinku serii „Warszawiak zza rogatek” pt. „Bunt nastolatka – na przekór rusyfikacji”
Cykl filmów dokumentalnych zrealizowała telewizja SalveNet na zlecenie Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego. Ich celem jest przybliżenie widzom postaci twórcy ruchu narodowego oraz związanych z nim miejsc w stolicy.