Sztuka buduje mosty

Z bp. Michałem Janochą rozmawia Hanna Michniewicz

Szczególnym zainteresowaniem Księdza Biskupa jest twórczość artystyczna z kręgu chrześcijańskiego Wschodu. Czy sztuka może zbliżać do siebie ludzi różnych wyznań?

Sztuka buduje mosty pomiędzy ludźmi, a sztuka sakralna – pomiędzy człowiekiem i niebem. Kiedy patrzymy na obrazy Rembrandta ilustrujące powieści ewangeliczne, nie zadajemy sobie pytania, jakiego wyznania był autor. Te obrazy przemawiają do nas na głębszej płaszczyźnie.

Współcześnie coraz więcej osób, także na Zachodzie, fascynuje się ikonami – z czego to wynika?

To niezwykłe zjawisko, zwłaszcza w przypadku katolików i protestantów. Myślę, że jest to jakieś intuicyjne poszukiwanie piękna, które wycofało się z naszych nowoczesnych świątyń. To wyraz tęsknoty za jednością pomiędzy pięknem, prawdą i dobrem, również na poziomie artystycznym. Dla tych, którzy malują i traktują sprawy wiary poważnie, ikona jest spotkaniem wiary i doświadczenia artystycznego. A skoro tak, to staje się także miejscem modlitwy. I może stać się miejscem spotkania ekumenicznego, którego częścią jest wspólna modlitwa.

Czy zainteresowanie ikonami sprawiło, że nawiązał Ksiądz Biskup bliższe relacje z prawosławiem?

Było raczej odwrotnie: to poprzez prawosławnych przyszła do mnie pasja związana z ikonami. Zaczęło się od fascynacji Łemkowszczyzną, od drewnianych cerkwi i ikon, od wędrówek po Bieszczadach i Beskidzie Niskim. Później miałem kontakt z kulturą wschodnią podczas wykładów w seminarium duchownym na Ukrainie, w diecezji kamieniecko-podolskiej. I spotykałem konkretnych ludzi, z Rosji, z Białorusi, z Ukrainy, którzy odsłonili mi piękno chrześcijańskiego Wschodu. I wciąż odsłaniają. Z biegiem czasu coraz bardziej odkrywam, że najpiękniejszą ikoną jest obraz Boga w człowieku.

Czytaj dalej w e-wydaniu lub wydaniu papierowym
Idziemy nr 3 (589), 15 stycznia 2017 r.
Artykuł w całości ukaże się na stronie po 25 stycznia 2017 r.

***
Bp Michał Janocha (1959) – biskup pomocniczy archidiecezji warszawskiej, doktor habilitowany historii sztuki, profesor Uniwersytetu Warszawskiego na wydziale Artes Liberales w Komisji Speculum Byzantinum, przewodniczący Rady KEP ds. Kultury i Ochrony Dziedzictwa Kulturowego (fot. Wojciech Łączyński).