Świat polskich Wazów

Po lewej: Peeter Danckers de Rij, Portret Władysława IV w stroju koronacyjnym, ok. 1635, Muzeum Narodowe w  Warszawie / Po prawej: Peter Paul Rubens z warsztatem, Portret króla Zygmunta III, Antwerpia, ok. 1620, kolekcja prywatna

Szwedzka dynastia katolickich Wazów panowała w Polsce stosunkowo krótko (1587-1668), od wyboru Zygmunta III, przez rządy Władysława IV, aż do śmierci Jana Kazimierza. Pierwsza połowa XVII w. była dla Rzeczypospolitej burzliwym okresem wojen ze Szwecją, Kozakami, Rosją, Imperium Osmańskim i Tatarami. Czasy kończącej się potęgi ówczesnej Polski za panowania Wazów zostały dobrze i barwnie opisane przez historyków i w literaturze polskiej, m.in. w „Trylogii” Henryka Sienkiewicza.

Wystawa na Zamku Królewskim doskonale oddaje bogactwo I Rzeczypospolitej, zgromadzone w poprzednich wiekach. Rezydencje królewskie, magnackie i szlacheckie oraz kościoły i klasztory pełne były wówczas pięknych użytkowych przedmiotów i dzieł sztuki (także obiektów sakralnych), zamawianych u europejskich artystów i rzemieślników. Wazowie byli miłośnikami, kolekcjonerami i mecenasami sztuki.

W dwunastu zamkowych salach zgromadzono około trzystu obiektów. Możemy oglądać dzieła sztuki, obrazy oraz dokumenty i druki z epoki. Eksponaty pochodzą z wielu kolekcji polskich i zagranicznych. Obiekty wypożyczono z 77 instytucji, z muzeów ze Sztokholmu, Wiednia, Monachium, Rzymu i Londynu, a także z kolekcji prywatnych. Tak wielkie rozproszenie zgromadzonego bogactwa kulturowego świadczy o tym, że w późniejszych latach rozkładu i upadku Rzeczypospolitej mnóstwo zgromadzonych w Polsce wspaniałych dzieł sztuki przez handel i rabunek dostało się w obce ręce. Niektóre z pokazanych na wystawie obiektów powróciły na Zamek po 350 latach, m.in. „Panorama Warszawy” Christiana Melicha, „Porwanie Europy” Guida Reniego, przypisywany Rembrandtowi „Portret starca”, „Portret króla Zygmunta III Wazy” Rubensa, obraz batalistyczny „Bitwa pod Kircholmem” Pietera Snayersa i wiele innych dzieł. Uwagę zwracają szkicowniki Giovanniego Battisty Gisleniego, nadwornego scenografia i architekta polskich Wazów, a także cenne obiekty z mało znanej kolekcji sióstr wizytek i pięciometrowy portret zbiorowy dworu Jana Kazimierza i Ludwiki Marii Gonzagi. Zgromadzone przedmioty prezentowane są na tle wyrafinowanej multimedialnej scenografii i cyfrowej rekonstrukcji wazowskiego Zamku. Dzieła sztuki można oglądać przez specjalne okulary.

Zamek Królewski w Warszawie. Wystawa „Świat polskich Wazów. Przestrzeń – Ludzie – Sztuka”. Do 14 stycznia 2020 r.