Trwa spór o dostęp do polskich pomników na Monte Cassino

Przed uroczystymi obchodami rocznicowymi Związek Polaków we Włoszech zwrócił uwagę na niekończący się spór wokół terenów o nazwie Albaneta na Monte Cassino. To obszar na wzgórzu otaczający ruiny dawnego klasztoru Santa Maria dell’Albaneta, gdzie trwały zacięte walki w 1944 roku. Spór dotyczy dostępu do polskich pomników na tym terenie.

Stoją tam trzy pomniki wzniesione za zgodą opactwa benedyktynów w 1945 roku: pomnik 3. Dywizji Strzelców Karpackich - obelisk na wzgórzu 593, pomnik 5. Kresowej Dywizji Piechoty i 4. Pułku Pancernego „Skorpion”.

Tereny te wydzierżawił od opactwa miejscowy włoski przedsiębiorca, który w 2015 roku urządził tam, niedaleko polskiego cmentarza wojennego, świąteczny jarmark pod nazwą Wioska św. Mikołaja. Inicjatywa ta wywołała wówczas protesty ambasady RP w Rzymie, środowisk polonijnych, a także lokalnych stowarzyszeń historycznych kultywujących pamięć o bitwie o Monte Cassino. Po interwencji polskiej ambasady we Włoszech targ został zamknięty.

W czerwcu 2018 roku dzierżawca obszaru na wzgórzu przedstawił program swej działalności. Na podstawie umowy zawartej z opactwem ma on prawo pobierania opłat za wstęp na wydzierżawione tereny. To zaś oznacza uzależnienie dostępu do polskich pomników od dobrej woli przedsiębiorcy - wyjaśnił Związek Polaków we Włoszech w komentarzu dla PAP.

Ponadto biznesmen przedstawił przed blisko rokiem plan produkcji na terenach Albanety piwa, które nosiłoby nazwę „Piwo Monte Cassino”. Po interwencji ambasady RP i apelach Związku Polaków nazwa ta została zmieniona na „Piwo Opactwa Monte Cassino”.

Dodatkowe oburzenie strony polskiej wywołało to, że niedawno na zamkniętej bramie dojazdowej do polskich pomników pojawiła się tablica z napisem „Mały browar”. Polska ambasada wystosowała pismo do opata benedyktynów z prośbą o zapewnienie wolnego i bezpłatnego dostępu do pomników.

Ponadto zaproponowano zmianę umowy dzierżawy we fragmentach dotyczących form działalności sprzecznych z historycznym charakterem tych terenów. Cały obszar walk na Monte Cassino objęty jest szczególną ochroną prawną, gdyż ma status miejsca o wyjątkowym znaczeniu historycznym.

Apele polskiej dyplomacji wsparły organizacje polsko-włoskie i międzynarodowe środowiska polonijne. Postulaty nie zostały jednak spełnione. Prezes Związku Polaków we Włoszech Urszula Stefańska Andreini powiedziała PAP, że obecnie najpilniejszym zadaniem jest rozwiązanie tego sporu. Jej zdaniem konieczne jest zawarcie umowy z opactwem, która zagwarantuje swobodny dostęp do trzech polskich pomników. "Dostęp do tych miejsc nie może zależeć od czyjejś dobrej woli" - podkreśliła.