Akcja społeczna "Ofiarom Stanu Wojennego. Zapal Światło Wolności"

Zainicjowana przez Instytut Pamięci Narodowej kilka lat temu akcja społeczna „Ofiarom Stanu Wojennego. Zapal Światło wolności” nawiązuje do gestu, jakim na początku lat osiemdziesiątych Polacy, ale też wielu mieszkańców Wolnego Świata wyrażało sprzeciw wobec brutalnej polityki władz PRL. Aby dać wyraz solidarności z tysiącami internowanych i ich rodzinami, w oknach stawiano symboliczne świeczki.

Do podobnego gestu jedności z żyjącymi w rzeczywistości stanu wojennego w odezwie do narodu wzywał wtedy Amerykanów prezydent Ronald Reagan: "Tegoroczne Święta Bożego Narodzenia przynoszą dzielnemu narodowi polskiemu niewiele radości. Polacy zostali zdradzeni przez własny rząd. Ci, którzy nimi rządzą, oraz ich totalitarni sojusznicy obawiają się wolności, którą Polacy tak bardzo umiłowali. Na pierwsze przejawy wolności rządzący odpowiedzieli brutalną siłą, zabójstwami, masowymi aresztowaniami i utworzeniem obozów internowania, mówił do nich w bożonarodzeniowym orędziu. Świece zapalane w oknach amerykańskich miały symbolicznie wołać o sprawiedliwość i być aktem protestu - We wcześniejszych latach XX wieku za sprawą panoszącego się zła pojawiła się groźba, że światła całego świata zgasną. Niech płomień milionów świec w amerykańskich domach będzie świadectwem, że światła wolności nie uda się zgasić" - mówił prezydent.

W akcie solidarności z cierpiącymi rodakami Jan Paweł II nakazał, by także w oknie Pałacu Apostolskiego w Watykanie pojawiło się symboliczne światełko. Ojciec Święty przez cały czas trwania stanu wojennego bacznie przyglądał się sytuacji w Polsce, wspierał działającą w podziemiu opozycję, a na polu dyplomatycznym zabiegał o niezaognianie konfliktu i unikanie ofiar.

Dokładna liczba ofiar stanu wojennego jest niemożliwa do określenia. Policzono tych, którzy zginęli w wyniku zastrzelenia i pobicia przez milicję i ZOMO (choć wyliczenia poszczególnych badaczy się różnią), wiemy, ilu zostało internowanych. Nigdy nie będziemy w stanie ustalić liczby tych, którzy zostali pobici, stracili pracę albo byli zmuszeni do emigracji. W bilansie stanu wojennego nie powinno zabraknąć też złamanych życiorysów wielu wybitnych artystów, intelektualistów i działaczy społecznych. Te wszystkie ofiary to niepowetowana strata dla polskiej kultury, nauki i gospodarki. Często zapomina się też o najbardziej niewinnych ofiarach stanu wojennego - o dzieciach osób represjonowanych i internowanych, z których część, odebrana rodzinie, trafiła do państwowych ośrodków opieki.

W ramach działań edukacyjnych związanych z rocznicą stanu wojennego adresowanych do szkół i ośrodków kultury, Biuro Edukacji Narodowej IPN przygotowało Edukacyjną Paczkę Historyczną. Wobec niespodziewanego sukcesu akcji z ubiegłego roku, postanowiono powtórzyć rozsyłanie materiałów edukacyjnych pomocnych przy organizowaniu spotkań wspomnieniowych czy okolicznościowych lekcji. Przygotowana została także wersja elektroniczna materiałów. Wirtualna Paczka Historyczna, w której znajdą się materiały do pobrania i samodzielnego wydrukowania, będzie dostępna dla wszystkich, bez konieczności wcześniejszego zgłoszenia, na stronie www.pamiec.pl.

W stolicy elementem przybliżania młodym realiów czasu pierwszej połowy lat osiemdziesiątych będzie przejeżdżający ulicami Warszawy „Autobus stanu wojennego”. Na jego pokładzie młodzież szkolna wysłucha opowieści świadków historii – działaczy „Solidarności” internowanych w stanie wojennym oraz komentarza historyków.

Programy obchodów rocznicowych organizowanych przez poszczególne oddziały IPN będzie można znaleźć na stronie www.ipn.gov.pl