Obchody rocznicy Powstania Warszawskiego

"Powstańcy warszawscy wychowali kolejne pokolenia, które niosą pomoc walczącym na Ukrainie" - powiedział prezydent Andrzej Duda podczas niedzielnych uroczystości na Placu Krasińskich w Warszawie w przededniu 78. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. Wieczorem odprawiono tam Mszę polową i odczytano Apel Pamięci. W uroczystości wzięli udział powstańcy, przedstawiciele władz państwowych i samorządowych oraz mieszkańcy stolicy.

Prezydent Andrzej Duda w swoim wystąpieniu zwrócił uwagę, że Plac Krasińskich z Pomnikiem Powstania Warszawskiego to bardzo szczególne miejsce. Jak powiedział, Pomnik Powstania Warszawskiego, na który powstańcy czekali 44 lata stoi w miejscu, które "było miejscem strasznym". Stąd poprzez kanały ewakuowały się oddziały, które broniły Starego Miasta. Tysiące żołnierzy i cywilów - jak mówił - w niewyobrażalnych warunkach, które we wspomnieniach powstańców są jednym z najkoszmarniejszych koszmarów, jakie przeżyli w całym swoim życiu. "Tymczasem to jest właśnie miejsce, w którym spotykają się Polacy co roku, żeby uczcić pamięć Powstania Warszawskiego, jego idei i powstańców warszawskich" - powiedział prezydent.

Powtórzył wypowiedziane w sobotę podziękowanie dla powstańców, "za to, że oni wychowując kolejne pokolenia wychowali je tak, że Polacy zanieśli pomoc, tę pomoc, której kiedyś oni nie otrzymali". Zauważył, że w uroczystościach upamiętniających Powstanie Warszawskie biorą udział nie tylko mieszkańcy stolicy, powstańcy i ich bliscy, lecz Polacy z różnych stron kraju.

Są wszyscy i nikt nie ma poczucia klęski. Wręcz przeciwnie, jest poczucie wielkiej dumy. A co najważniejsze, co jest dzisiaj największym zwycięstwem Powstania Warszawskiego to nieprawdopodobne poczucie wspólnoty. Ludzie przyjeżdżają po to, by w niej być

– podkreślił Andrzej Duda. Dziękował tym, którzy 1 sierpnia o godz. 17.00 zatrzymują się na moment, "dając świadectwo wspólnoty i pokazując powstańcom, w niekończącym się szeregu lat i pokoleń, że było warto".

"78 lat temu my, powstańcy warszawscy stawiliśmy się w sercu kochanej ojczyzny, w Warszawie, by dać wyraz najwyższego umiłowania wolności" - powiedział wiceprezes Związku Powstańców Warszawskich, Jerzy Józef Mindziukiewicz ps. „Jur”. "Przez dwa miesiące walczyliśmy heroicznie o Warszawę i naszą godność" - dodał. Podkreślił, że Polska będąc członkiem zachodnich sojuszy jest dziś nieporównywalnie bardziej bezpieczna. "Pomagamy uchodźcom wojennym z Ukrainy dając ponadczasowy drogowskaz w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, co jest w życiu najważniejsze. Naszym marzeniem jest to, byście nigdy nie doświadczyli, czym jest wojna" - powiedział Mindziukiewicz.

+++++++

Po zakończeniu oficjalnych uroczystości na placu Krasińskich powstańcze melodie zaczął grać zespół Ferajna z Hoovera. Stojący w pobliżu Pomnika Powstania Warszawskiego harcerze i premier również zaczęli śpiewać i wspólnie podeszli do powstańców, wokół których zgromadzili się członkowie Ferajny. Razem odśpiewali kilka piosenek m.in. słynną "Czuwaj Wiaro!".

Wśród powstańców otoczonych przez harcerzy był między innymi płk Zbigniew Rylski ps. "Andrzej", "Brzoza". W trakcie wspólnego śpiewania obchodzący w tym roku 99 urodziny weteran zwrócił się do młodzieży, przypominając wydarzenia sprzed blisko 80 lat. Wspominał między innymi okoliczności powstania jednej z najważniejszych piosenek walczącej stolicy – "Pałacyku Michla". Przypomniał postać jej autora – Józefa Szczepańskiego "Ziutka".

Harcerze uczestniczący w uroczystościach rocznicowych przybyli do Warszawy na coroczny zlot w rocznicę zrywu roku 1944. Udział w tym wydarzeniu zadeklarowało ponad 500 harcerek i harcerzy z różnych organizacji w całej Polsce.

+++++++

"Heroizm, walka o wolność, walka za wszelką cenę, także za cenę własnego życia, była wtedy i jest dzisiaj dla nas wzorem do naśladowania, wzorem dla wszystkich pokoleń" - mówił premier Mateusz Morawiecki w poniedziałek, w 78. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, który 1 sierpnia 1944 r. złożył kwiaty pod tablicą upamiętniającą prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Muzeum Powstania Warszawskiego.

"Prezydent Lech Kaczyński - twórca, a dzisiaj duchowy kustosz Muzeum Powstania Warszawskiego mówił, że powstańcy warszawscy byli najdzielniejszymi żołnierzami w historii narodu polskiego. Żołnierzami, którzy przechowali wartość wolności, którzy walczyli nieustraszenie do samego końca" - mówił Morawiecki.

Jak podkreślał szef rządu, "beznadziejność sytuacji powstańców Warszawy była bardzo często przedmiotem dyskusji". "Ale zastanawiając się nad tym, jaka była wartość tej walki, nie możemy myśleć tylko o szansach na jej zwycięstwo. Musimy myśleć o wartościach, których powstańcy bronili" - dodał.

"Bestia niemiecka wbiła kły w Warszawę" - mówił premier. "Chyba trzeciego czy czwartego powstania na ulicy Okopowej przed czołgami dywizji pancernej Hermann Goering, Niemcy prowadzili, popychali ludność cywilną: dzieci, kobiety. Później to się powtórzyło na ulicy Bielańskiej" - przypominał. "Pomyślmy, co w sercach mieli powstańcy, kiedy na przeciw siebie widzieli polskich cywilów pędzonych przez niemieckie czołgi jako żywe tarcze" - dodał.

"To jest ta różnica cywilizacji" - podkreślał premier. "Barbarzyństwo, które Niemcy wtedy reprezentowali, było nie do pomyślenia, i heroizm, walka o wolność, walka za wszelką cenę, także za cenę własnego życia, była wtedy i jest dzisiaj dla nas wzorem do naśladowania, wzorem dla wszystkich pokoleń" - podkreślał.

Morawiecki podziękował wszystkim, którzy dbają o pamięć o Powstaniu Warszawskim. "Bo ta pamięć daje nam dzisiaj zupełnie inne perspektywy na przyszłość" - mówił. "Nie byłoby Solidarności bez Powstania Warszawskiego. Nie byłoby więc naszej wolności współczesnej. Nie byłoby nas dzisiaj tutaj takich, jakimi jesteśmy, bez Powstania Warszawskiego, bez powstańców Warszawskich. Oddaje im najwyższy hołd, cześć i wszystkim żyjącym powstańcom Warszawy dziękuje za ich wielką ofiarę - ofiarę całego życia, ofiarę, która nie poszła na marne" - podkreślał.

Premier zakończył swoje wystąpienie słowami: "Cześć i chwałą bohaterom".

+++++++

1 sierpnia, w 78. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego pod pomnikiem "Mokotów Walczący – 1944" w parku gen. Gustawa Orlicz-Dreszera na Mokotowie o godz. 10 podniesiono na maszt flagę państwową i rozpalono "ogień pamięci" przeniesiony przez sztafetę pokoleń z Grobu Nieznanego Żołnierza. Będzie on płonął przez 63 dni. Obchody przeniesiono do parku gen. Orlicz-Dreszera w związku z kontynuacją przebudowy usypanego na Czerniakowie z gruzów zniszczonego miasta Kopca Powstania Warszawskiego.

W poniedziałkowych uroczystości przy pomniku "Mokotów Walczący 1944" upamiętniającym powstańców Mokotowa, żołnierzy pułku AK "Baszta" i innych oddziałów V obwodu 10 Dywizji im. Macieja Rataja, walczących w dniach 1 sierpnia-27 września 1944 r. uczestniczyli m.in. wicemarszałek Sejmu Małgorzata Kidawa-Błońska, były prezydent Bronisław Komorowski, powstańcy warszawscy i weterani II wojny światowej w tym prof. Leszek Stanisław Żukowski, ps. Antek, Janusz Badura ps. Jastrząb, kompanie honorowe Wojska Polskiego, policji, Straży Miejskiej, harcerze ZHP i ZHR oraz mieszkańcy Warszawy.

Były prezydent RP Bronisław Komorowski powiedział, że pamięć o powstaniu ma nie tylko wymiar ogólnokrajowy, warszawski ale także dzielnicowy. Zaznaczył, że coroczne obchody dla kolejnych pokoleń były "kotwicą dobrej i mądrej pamięci", kiedy obok wspominania bohaterów podejmowano także refleksję nad znaczeniem Powstania Warszawskiego - "czy zasadna była decyzja o powstaniu, jakie były koszty ludzkie, materialne i polityczne nieudanego definitywnie powstania".

Po przemowach złożono wieńce przy pomniku "Mokotów Walczący-1944" oraz obelisku Pamięci Żołnierzy AK Powstańców Mokotowa. Następnie, zgodnie z tradycją, z parku Dreszera wyruszył Marsz Mokotowa, który przeszedł ulicą Puławską przed obelisk poświęcony pamięci 119 pomordowanych powstańców z "Baszty" przy ulicy Dworkowej.

Powstańcy "Baszty" zostali zabici przez Niemców 27 września 1944 r., już po kapitulacji Mokotowa, po tym jak zabłądzili w kanałach, przedzierając się do Śródmieścia i przez pomyłkę wyszli włazem, który znajdował się przy ul. Dworkowej 3/5. Na tym terenie stacjonowała komenda żandarmerii na powiat warszawski. Niemcy dokonali mordu wbrew umowie kapitulacyjnej dzielnicy, która gwarantowała traktowanie powstańców jako jeńców wojennych.

W drodze do ul. Dworkowej maszerujący złożą m.in. kwiaty pod tablicą upamiętniającą twórców "Marszu Mokotowa" - Mirosława Jezierskiego "Karnisza", który napisał słowa do tej piosenki oraz Jana Markowskiego "Krzysztofa", który był autorem muzyki.

W kulminacyjnym momencie w walkach na Mokotowie brało udział ponad 5 tys. osób. Z tej grupy w Powstaniu Warszawskim zginęło 1,7 tys. osób.

Mokotów według spisu ludności z 1939 r. liczył tylko 88 tys. mieszkańców, podczas gdy cała Warszawa - prawie 1,4 miliona. Podczas okupacji należał do najsilniej obsadzonych przez Niemców dzielnic. W powstaniu osłaniał całą walczącą Warszawę od południa. Na Mokotowie były trudniejsze możliwości obrony niż w innych miejscach Warszawy m.in. dlatego, że zwarta zabudowa zajmowała tylko 60 proc. powierzchni dzielnicy. Resztę stanowiła otwarta przestrzeń, a powstańcy nie byli przygotowani do walki w polu. Mimo to Mokotów bronił się 57 dni - skutecznie zatrzymał od tej strony niemieckie oddziały i atak na Śródmieście.

Oddziałami AK na Mokotowie dowodził ppłk Józef Rokicki "Karol". Jednym z zadań mokotowskich powstańców było umożliwienie dotarcia do stolicy zdążającej przez lasy chojnowskie partyzanckiej odsieczy. To zadanie się nie powiodło, lecz Mokotów skutecznie zaangażował siły wroga, tak że zatrzymał od południa atak sił niemieckich na Śródmieście.