Ważne i ważniejsze

Mozaika w kościele Zaśnięcia MB na Syjonie w Jeruzalem

Czy pamiętamy, że Wielkanoc jest nie tylko najważniejszym, ale i najstarszym świętem chrześcijaństwa? Niektóre jej symbole często sięgają swoimi korzeniami do judaizmu i pierwszych wieków Kościoła.

NIEDZIELA PALMOWA

Niedziela Męki Pańskiej rozpoczyna Wielki Tydzień. Upamiętnia uroczysty wjazd Jezusa do Jerozolimy, w której najpierw przywitano Go gałązkami palmowymi jako Króla i Pana, a potem przyprawiono o śmierć krzyżową. Na pamiątkę tego wydarzenia chrześcijanie w Jerozolimie odprawiali uroczystą procesję. Kościół zachodni wprowadził ją do liturgii w V i VI w., a zwyczaj święcenia palm – w XI w. Zgodnie z tradycją palmy zachowywane są do kolejnego Wielkiego Postu, a powstały z ich spalenia popiół jest wykorzystywany w Środę Popielcową. W Polsce palmy składają się najczęściej z wierzbowych gałązek z baziami, zawsze zielonego bukszpanu i ziół. Te bardziej kolorowe, zwane wileńskimi, wykonywane są z przeróżnych ściśle ułożonych farbowanych traw, suszonych kwiatów i mchu.

BARANEK PASCHALNY

Symbol Baranka wskazuje najpierw na baranka ofiarnego. Według Księgi Wyjścia w noc Paschy Izraelici oznaczyli swoje domy krwią złożonego w ofierze niewinnego baranka. Ten znak uchronił ich od śmierci, a później pozwolił na ucieczkę z Egiptu. Baranek paschalny stał się symbolem ratunku przed zagładą, przejścia z niewoli do wolności. Był on także zapowiedzią Jezusa Chrystusa, który przez swoją ofiarę i krew przelaną na krzyżu ocala od śmierci wszystkich, którzy w Niego wierzą, daje im wolność od grzechu i życie wieczne. Podczas każdej Mszy świętej słyszymy słowa Jana Chrzciciela: „Oto Baranek Boży, który gładzi grzech świata”. Księga Apokalipsy ukazuje Jezusa uwielbionego jako „stojącego Baranka jakby zabitego”, któremu całe stworzenie oddaje cześć. To właśnie dlatego sztuka pierwszych chrześcijan przedstawiała baranka z chorągwią, często występuje on także z atrybutem zapieczętowanej księgi. To najczęstszy obraz zmartwychwstałego i żyjącego Chrystusa.

NAJPIERW JAJKO

Jajko w różnych kręgach kulturowych było symbolem nowego początku i rodzącego się życia. W starożytnym Rzymie każda uczta rozpoczynała się od spożycia jajka. Stąd mamy powiedzenie: „Zaczynać ab ovo”. Zwyczaj ten przejęli także chrześcijanie w Rzymie w odniesieniu do wielkanocnego posiłku. Sztuka pierwszych chrześcijan widziała w skorupce jajka symbol kamienia z grobu, który pękł, aby wyszedł z niego Zmartwychwstały Chrystus.

ZAADAPTOWANY ZAJĄC

Zając już od starożytności jest symbolem nieśmiertelności, odradzania się przyrody i płodności. Ponieważ jest zwierzęciem bardzo płochliwym, w starożytnej sztuce chrześcijańskiej zając wyobrażał uciekający czas, wskazywał na niepewność i ulotność ludzkiego życia. Zając jest także symbolem lęku i czujności. Dlatego już dla pierwszych chrześcijan stał się znakiem czuwania i żywego oczekiwania na przyjście Pana. Symbol zająca odnosił się także do nowo ochrzczonych. Święty Augustyn porównywał ich do lękliwych zajęcy, chroniących się za skałą, którą jest Jezus Chrystus.

Zatem chociaż kurczaczki i pisanki są wpisane w tradycję wielkanocną, niech w naszych święconkach i podczas rodzinnych spotkań nie zabraknie symbolu Chrystusa Zmartwychwstałego, który powinien być w centrum nadchodzących świąt. Baranek z chorągwią na środku świątecznego stołu może być idealnym pretekstem do opowiedzenia o prawdziwym sensie Wielkiej Nocy naszym dzieciom i wnukom. Tym bardziej, gdyby był to smakowity baranek z ciasta lub czekolady…