Skandal za oceanem: prezydent USA mówi o polskich obozach śmierci

Wielka dyplomatyczna gafa Baracka Obamy podczas uroczystości uhonorowania Jana Karskiego najważniejszym amerykańskim odznaczeniem, Medalem Wolności. Przypominając zasługi Polaka, prezydent USA użył określenia "polskie obozy śmierci". MSZ oczekuje przeprosin od Białego Domu.
 

Waszyngton, 29 maja. Prezydent USA Barack Obama
wiesza medal na szyi byłej sekretarz stanu Madeleine Albright.
Pośmiertne odznaczenie dla Jana Karskiego
odebrał były minister spraw zagranicznych RP Adam Daniel Rotfeld

– Jan [Karski - przyp. red.] służył jako kurier polskiego ruchu oporu w najczarniejszych latach II Wojny Światowej. Przed jedną z wypraw na terytorium wroga usłyszał, że Żydzi są masowo mordowani. Ruch oporu pomógł mu dostać się do warszawskiego getta i do polskiego obozu śmierci, żeby zobaczył to na własne oczy – powiedział Obama 29 maja w Warszyngtonie. Swoje przemówienie czytał z telepromptera. Transmitowało je na żywo kilka ogólnokrajowych stacji telewizyjnych, m.in. CNN i C-SPAN.

Amerykański prezydent miał na myśli nazistowski obóz przejściowy w Izbicy, do którego Karski trafił w przebraniu strażnika. Bohater polskiego podziemia poinformował zachodnie władze o Holocauście, bezskutecznie zabiegając o ich interwencję. Zmarł w lipcu 2000 r.

Oczekuję przeprosin od samego Baracka Obamy
- posłuchaj komentarza Krzysztofa Ziemca


Rotfeld: to wyraz niskiego profesjonalizmu
ludzi przygotowujących przemówienia

Niezgodne z prawdą historyczną określenie "polskie obozy śmierci (zagłady, koncentracyjne)" pojawiało się już w zachodnich mediach wielokrotnie. W 2005 r. dziennik "Rzeczpospolita" zainicjował kampanię przeciwko jego stosowaniu. Włączyły się do niej polskie służby dyplomatyczne, z ówczesnym ministrem spraw zagranicznych Adamem Rotfeldem – tym samym, który we wtorek wieczorem na gali w Waszyngtonie odbierał Medal Wolności w imieniu nieżyjącego Karskiego.

– Oczekujmy dziś [we wtorek 29 maja] stosownego oświadczenia i sprostowania oraz przeprosin na piśmie, a co się stanie jutro, zobaczymy – powiedział minister Rotfeld polskim korespondentom w Waszyngtonie. Winą za "niefortunne" słowa obarcza współpracowników prezydenta. – Są one w moim przekonaniu wyrazem niskiego profesjonalizmu tych ludzi, którzy w Białym Domu takie przemówienia przygotowują – stwierdził.

Bezpośrednio po uroczystości minister Rotfeld z ambasadorem RP w Waszyngtonie Robertem Kupieckim przeprowadzili rozmowy z "różnymi osobami w Białym Domu", a także amerykańskim ambasadorem w Polsce Lee Feinsteinem. Zapewniono ich, że w sprawie gafy będzie wydane specjalne oświadczenie z przeprosinami.


Biały Dom żałuje i zmienia stenogramy

Pomyłka Obamy – jak tłumaczy jego słowa Biały Dom – zainteresowała już część amerykańskich dziennikarzy, a także internautów. Agencja AP podaje, że na wypowiedź Obamy skarżą się polskie organizacje kulturalne. Prezes Fundacji Kościuszkowskiej Alex Storozynski opublikował oświadczenie, w którym stwierdza, że Obama swoimi słowami "zaszokował Polaków obecnych w Białym Domu" i przed telewizorami. Domaga się, by prezydent uznał swój błąd i za niego przeprosił.

Rzecznik Rady Bezpieczeństwa Narodowego Tommy Vietor wyjaśnił, że "prezydent odniósł się do hitlerowskich obozów zagłady działających w Polsce". Potem oświadczył, że było to przejęzyczenie, którego Biały Dom bardzo żałuje.

W stenogramie, który media otrzymały kilka godzin po gali, umieszczono już właściwe sformułowanie – "nazistowski obóz przejściowy w Izbicy".


Reakcje w Polsce: oburzenie na niekompetencję

– Szkoda, że doniosłą uroczystość przyćmiła ignorancja i niekompetencja – ocenił na Twitterze szef polskiego MSZ Radosław Sikorski. Zapowiedział, że "Biały Dom przeprosi za oburzający błąd". Premier Donald Tusk zajmie stanowisko w sprawie gafy Obamy przed południem.

MSZ informuje na swojej stronie internetowej, że już od 2004 r. polska dyplomacja interweniuje przeciwko publicznemu stosowaniu za granicą, zwłaszcza w mediach, sformułowania "polskie obozy śmierci". Od 2010 r. skutecznych reakcji było 199. Zakazy w tym zakresie wpisały do swoich książek stylów (stylebooków) redakcje "Wall Street Journal" (listopad 2010 r.), "San Francisco Chronicle" (luty 2011 r.), "New York Times" (marzec 2011 r.), portal internetowy Yahoo (wrzesień 2011 r.) i agencja Associated Press (luty 2012 r.).

– Musimy wykorzystać moment i zrobić wszystko, żeby wszem i wobec zapisano, by nigdy się to [sformułowanie] już nie pojawiło. Potępiać nie możemy, ale trzeba wykorzystać to, by w całym świecie wyczyścić ten temat – skomentował na antenie TVN 24 były prezydent RP Lech Wałęsa, także odznaczony Medalem Wolności.


Wielki honor dla kuriera znad Wisły

Prezydencki Medal Wolności to najwyższe cywilne odznaczenie państwowe w Stanach Zjednoczonych. Przyznawane jest od 1963 r. "osobom, które wniosły szczególny wkład w sprawę bezpieczeństwa i interesów narodowych USA, pokoju światowego, a także za inne wybitne osiągnięcia na arenie kulturalnej i publicznej". Wśród Polaków bądź osób polskiego pochodzenia otrzymali je Jan Paweł II, Lech Wałęsa, Zbigniew Brzeziński, Jan Nowak-Jeziorański i Artur Rubinstein. Podczas wtorkowej gali prezydent Obama uhonorował łącznie 13 osób, w tym byłą sekretarz stanu Madeleine Albright, prezydenta Izraela Szimona Peresa, piosenkarza Boba Dylana i astronautę Johna Glenna.


20120530 12:28 mz
fot. PAP/EPA/JIM LO SCALZO (2)