Romantyczność

od lat młodości, antycarskiej działalności w towarzystwach filomatów i filaretów, pierwszych tomików poetyckich, przez wyjazd do Paryża, powstanie „Dziadów”, „Pana Tadeusza” i innych dzieł, nieszczęsną znajomość z Towiańskim, aż po pobyt w Turcji i śmierć w niejasnych okolicznościach. Znawcy spierają się o wiele szczegółów z dorobku Mickiewicza. Ważny jednak jest fakt, że po przegranym powstaniu styczniowym idee romantyzmu i nieudane zrywy antyrosyjskie zaczęły być krytykowane przez ruchy pozytywistyczne, ludowe i narodowe, odwołujące się do pracy organicznej i rozwoju tożsamości narodowej na wielu obszarach – politycznej, kulturalnej, gospodarczej i etnicznej. To sprawiło, że w momencie wybuchu I wojny światowej Polacy pod trzema zaborami tworzyli już jeden naród, bez względu na pochodzenie społeczne i status materialny. Ta dygresja jest konieczna przed omówieniem nowego polskiego filmu.

Twórcy obrazu „Niepewność. Zakochany Mickiewicz”, pierwszego fabularnego utworu o wieszczu (w TVP i w teatrach były tylko adaptacje jego utworów), nie przejmowali się zupełnie powyższymi uwagami. Opowiedzieli historię romansu młodego Adama, potomka szlachty zaściankowej, pracującego jako nauczyciel w Kownie, z Marylą Wereszczakówną, pochodzącą z rodziny zamożnego ziemiaństwa litewsko-polskiego. W 1820 r. dwudziestodwuletni poeta przyjeżdża do dworu Wereszczaków pod Nowogródkiem. Podczas pobytu zapala się romantyczną miłością do Maryli, córki właścicielki dworu. W pięknie fotografowanej scenerii lasu nad jeziorem młodzi spędzają mnóstwo czasu, ukrywając to przed matką Maryli, która przed laty obiecała rękę córki hrabiemu Puttkamerowi. Adam musi więc lawirować i bronić swego uczucia, nie unikając nawet pojedynków ze swoim przyjacielem Tomaszem Zanem, a później z hrabią Puttkamerem. Podczas gier miłosnych poeta wygłasza mnóstwo złotych myśli, przypominających do złudzenia cytaty z przyszłych jego dzieł. Wszystkie kłopoty rozchodzą się po kościach, ale rozżalony Mickiewicz musi wyjechać z posiadłości…

Ciekawe, że w zakończeniu autorzy włączyli do filmu krótki wątek nieudanej prowokacji wielkiego księcia Konstantego, który posługując się nasłanymi ludźmi, chce dokonać zamachu na cara, aby przejąć władzę. Prowokacji zapobiega m.in. tajemniczy mnich (wyglądający jak ks. Robak z „Pana Tadeusza”?). Tak więc mamy tu paradoks: antycarsko nastawieni Polacy zapobiegają zamordowaniu cara.

„Niepewność. Zakochany Mickiewicz”. Polska, 2024. Reżyseria: Waldemar Szarek. Wykonawcy: Nikodem Rozbicki, Aleksandra Piotrowska, Dorota Landowska, Antoni Sałaj, Paweł Charyton i inni. Produkcja i dystrybucja: TVP