Śmierć naszym wybawieniem

Sowieci opanowali 15 września 1944 r. cały obszar Pragi. W lewobrzeżnej Warszawie Niemcy kończyli jeszcze dzieło zagłady, a już w rozległym modernistycznym gmachu Dyrekcji Generalnej PKP przy Targowej 74 instalował się komunistyczny Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego. Towarzyszyły mu także Urząd Bezpieczeństwa Publicznego oraz NKWD.

Wkrótce ta sowiecka formacja przeniosła się do solidnego budynku mieszkalnego wzniesionego tuż przed wojną na rogu ulic Środkowej i Strzeleckiej. Od stycznia 1945 r. znajdowała się tam też kwatera gen. Iwana Sierowa, pełnomocnika NKWD przy Froncie Białoruskim. Jednak w pierwszym rzędzie był to areszt śledczy. Na piętrach budynku znajdowały się pokoje przesłuchań i pomieszczenia dla funkcjonariuszy. Dwie skrytki bez okien pod schodami stały się karcerami. Ponad 20 piwnic i mieszkania na parterze przerobiono na więzienne cele. Przez krótki okres, po aresztowaniu w Pruszkowie 26 marca 1945 r., byli tam przetrzymywani Jan Stanisław Jankowski, delegat rządu emigracyjnego na kraj, oraz Kazimierz Pużak. Stamtąd zostali wysłani do Moskwy na proces pokazowy znany jako „proces 16”. Przebywał tam także komendant Obwodu VI Praga ppłk Antoni Żurowski i wielu innych dowódców Armii Krajowej.