Pornografia bez dna

Kiedy Katarzyna Nowicka ze Stowarzyszenia Twoja Sprawa przytacza te dane podczas szkolenia o ochronie dzieci przed pornografią, rodzice nie chcą wierzyć, że może to dotyczyć ich syna czy córki. A wystarczy jedno kliknięcie, by pokonać iluzoryczną barierę pełnoletniości i dziecko zostaje wciągnięte w świat wulgarny, brutalny i uprzedmiotawiający.

CZWARTY NAŁÓG

– Są to treści, które mogą być szokujące i druzgocące dla rozwijającej się psychiki, w których łamane są wszelkie tabu – mówi Katarzyna Nowicka. – To, jak potrafią wpłynąć na dorosłe życie dzieci, potwierdzają doniesienia z gabinetów terapeutycznych, do których trafiają młodzi dorośli. Dzieci wierzą w to, co widzą: że seks można uprawiać zawsze i wszędzie, z byle kim, z użyciem przemocy. I z przekonaniem, że tak wyglądają relacje, że takie są oczekiwania w związku, mogą wkraczać w dorosłe życie.

Katarzyna Nowicka podkreśla, że oswojenie z obrazami z filmów pornograficznych może czynić bardziej podatnym na ryzykowne zachowania. – Z badań wynika, że nastolatki, które mają kontakt z pornografią, częściej wysyłają swoje intymne zdjęcia i częściej takie otrzymują. Pornografia może być bodźcem do wcześniejszej inicjacji seksualnej i chęci wypróbowania tego, co widziało się na ekranie.

Osoby od dzieciństwa bombardowane takimi treściami mogą mieć trudności z budowaniem głębokich więzi emocjonalnych i romantycznych w dorosłym życiu, a relacje traktować instrumentalnie. Niższa satysfakcja z życia seksualnego, które nie dostarczy takich doznań, jak pornografia, może prowadzić od oddalania się od siebie w związku.

Pornografia również silnie uzależnia. Raport „Pornografia 2025. Analizy i badania” Fundacji Mamy i Taty donosi, że to czwarty w kolejności nałóg w Polsce – po alkoholu, nikotynie i objadaniu się. A wśród osób między 17. a 24. rokiem życia zajmuje on nawet drugie miejsce, zaraz po papierosach. Regularne oglądanie pornografii w młodym wieku może prowadzić do zmian w funkcjonowaniu układu nagrody w mózgu, prowadzących do uzależnienia behawioralnego. – Wszystkie branże związane z ryzykownymi zachowaniami są szczególnie ukierunkowane na osoby w wieku 14–16 lat – mówi prezes Fundacji Mamy i Taty Marek Grabowski. – Jeśli klienta pozyska się w tym wieku, pozostanie lojalny; będzie co najwyżej zmieniał asortyment na coraz cięższy.

Regularne obcowanie z pornografią prowadzi do zobojętnienia na agresję seksualną, a nawet do wzrostu takich zachowań u odbiorcy. Jak czytamy w raporcie FMiT, ponieważ dzieci nie są w stanie ocenić, że seks w tej wersji jest wynaturzeniem, to gdy stają się ofiarami przestępstw seksualnych, uświadamiają sobie to często dopiero po latach.

NIE DOTYCZY?

Według badań NASK „Nastolatki wobec pornografii cyfrowej” obniża się wiek pierwszego kontaktu z treściami pornograficznymi – jeszcze kilka lat temu średnio wynosił on 12 lat, teraz to 11, a co piąte dziecko trafiające na takie obrazy nie ma 10 lat. Aktywnie poszukuje ich już co trzeci 13-latek. Codziennie filmy i zdjęcia porno ogląda jeden na czterech nastolatków. Jak podkreśla raport FMiT, pozytywnie lub neutralnie oglądanie pornografii ocenia co trzeci 16-latek, a co trzecia osoba w wieku od 12 do 14 lat nie umie ocenić, czy prezentowane w oglądanych obrazach życie seksualne jest realne.

Na pornografię dzieci często trafiają przypadkiem. – Czasem wystarczy, że zaintryguje je jakieś słowo usłyszane od rówieśników – mówi Katarzyna Nowicka. – My też o „takich rzeczach” słyszeliśmy np. na podwórku, ale mogliśmy o nich co najwyżej pogadać z rówieśnikami albo zapytać rodziców. Dziś dziecko wpisuje słowo do wyszukiwarki, nie zdając sobie sprawy, co może być efektem. A potem wpada w studnię bez dna, bo ilość treści pornograficznych w internecie jest niepoliczalna.

Co powinno zaniepokoić? – Nagła zmiana zachowania czy izolowanie się dziecka. Warto jednak mieć świadomość, że to może być przejaw także wielu innych problemów – mówi Katarzyna Nowicka. – Bywa, że dziecko zaczyna wykonywać jakieś charakterystyczne gesty czy używać słownictwa, które może być sygnałem, że ma kontakt z pornografią. Zachowania takie łatwiej jest jednak wychwycić w gronie rówieśników, np. w szkole. Dlatego tak ważna dla profilaktyki jest współpraca rodziców i szkoły. Zachęcamy do organizowania spotkań ze specjalistami, którzy opowiedzą o skali zjawiska i jego konsekwencjach. I to najlepiej, zanim dojdzie do kontaktu dziecka bądź dzieci z takimi treściami. Wiele osób wciąż jednak sądzi, że ich dzieci „to” nie dotyczy.

NIE DA SIĘ?

Na stronie opornografii.pl przeczytamy o działaniach wspierających ochronę dzieci przed pornografią, m.in. narzędziach ochrony rodzicielskiej czy zasadach korzystania z internetu, na które umawiamy się z dziećmi. Na razie w Polsce rodzice mogą w tej kwestii liczyć głównie na siebie, bo legislacja nie nadąża za rzeczywistością.

– We Francji wprowadzono skuteczną weryfikację wieku użytkowników stron pornograficznych, co dla głównego dostawcy takich treści uczyniło ten biznes nieopłacalnym i wycofał się on z tamtejszego rynku – mówi Marek Grabowski. – W Polsce lobby pornograficzne i kilkanaście miliardów złotych, które spływają do operatorów komórkowych, internetowych i producentów, sprawiają, że na hasło o uregulowaniu przepisów, by chroniły dzieci, od polityków słyszymy: „Nie da się”. Swoim pośrednim zaangażowaniem w ten proceder czerpią z niego profity, żerując na osobach młodych, o słabszej konstrukcji psychicznej, samotnych.

Według Marka Grabowskiego losy złożonego w sejmie projektu ustawy „Stop narkotykowi pornografii”, cieszącego się poparciem ponad podziałami politycznymi, zależą teraz od marszałka Szymona Hołowni i ministra cyfryzacji Michała Gramatyki, który odnosi się do niego z aprobatą. – Decydentom roniącym krokodyle łzy nad stanem psychiki dzieci i młodzieży uświadamiamy, że pornografia przyczynia się do niego w znacznym stopniu – mówi prezes Fundacji Mamy i Taty.

Katarzyna Nowicka podkreśla, że pomocne w ochronie dzieci może być stosowanie narzędzi ochrony rodzicielskiej i wprowadzenie w domu zasad korzystania z internetu. Jednak najlepszą ochroną jest rozmowa i budowanie relacji. – Dobrze by było, aby rozmowa o pornografii nie była pierwszą rozmową z dzieckiem o seksualności – mówi. – Mówmy im, że relacja intymna opiera się na miłości i wzajemnej trosce. A o pornografii, nawet jeśli okaże się, że dziecko miało już z nią kontakt, rozmawiajmy spokojnie i naturalnie, a przede wszystkim rzeczowo. Dzieciom należy tłumaczyć, że te filmy nie przedstawiają prawdy, że tam nie ma żadnej romantycznej relacji, że to uprzedmiotowienie kobiet i mężczyzn, a przemoc nigdy nie może być akceptowana. Praktyczne przykłady takich dialogów znajdują się na naszej stronie opornografii.pl.

Czy rozmowa nie zainteresuje dziecka takimi treściami? – Jeśli nie porozmawiamy z dzieckiem, to możemy mieć poczucie graniczące z pewnością, że z tematem zapoznają go rówieśnicy lub dostawcy treści pornograficznych – przekonuje Katarzyna Nowicka.