Święto prostego języka

fot. Element5 Digital | pexels.com

Sama idea refleksji nad trudnością tekstów napisanych po polsku jest, oczywiście, znacznie starsza, bo datuje się na lata 60. XX w. Jednak początek swego rodzaju ruchu prostego języka to dopiero pierwsze lata XXI w., a pierwsza obszerna publikacja dotycząca tego problemu ukazała się w 2010 r. – była to książka „Jak pisać o Funduszach Europejskich?”, przygotowana na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego przez zespół językoznawców pod kierunkiem prof. Jana Miodka. Od tego czasu powstało wiele naukowych i popularnonaukowych tekstów na temat prostego języka, ale przede wszystkim zaczęto opracowywać jego zasady i wprowadzać je w życie. Coraz więcej instytucji (zarówno publicznych, np.: Kancelaria Prezydenta, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Narodowy Fundusz Zdrowia, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jak i prywatnych, np.: kilka banków czy sieci telefonii komórkowej i dostawcy usług internetowych) podpisuje specjalną Deklarację Prostego Języka, ponieważ rozumie potrzebę upraszczania komunikacji i stara się zmieniać język używany w kontaktach z obywatelami czy klientami.

Idea prostego języka dotyczy języka używanego w komunikacji urzędowej i publicznej. Warto to podkreślić, ponieważ jako językoznawcy spotykamy się z zarzutami, że chcemy nadmiernie upraszczać polszczyznę, że prowadzimy do jej zubażania czy nawet sprymitywizowania, że przestajemy wymagać od jej użytkowników znajomości zasad i umiejętności ich stosowania itp. Ta krytyka jest o tyle nieuprawniona, że nikt nie dąży do upraszczania języka jako takiego (co zresztą byłoby bardzo trudne, jeśli wręcz nie niemożliwe), chcemy jedynie sprawić, by określone sposoby jego używania były przyjaźniejsze dla odbiorcy. Prosty język ma być pewnym ideałem komunikowania się różnego rodzaju instytucji z odbiorcami niebędącymi specjalistami w danym zakresie. Innymi słowy: chodzi o to, by przeciętny czytelnik mógł już po pierwszej lekturze zrozumieć kierowany do niego komunikat, by mógł szybko i łatwo odnaleźć w nim najważniejsze informacje, by mógł na niego właściwie zareagować.

Mogłoby się wydawać, że wymienione wyżej cele komunikacji oficjalnej są oczywiste i każdemu nadawcy powinno zależeć, by jego teksty je osiągały. Wiemy jednak, że praktyka wciąż jest zupełnie inna i wielu z nas nadal dostaje różnego rodzaju pisma, dokumenty, formularze, których zrozumienie jest nie lada wyzwaniem. Tym bardziej warto pamiętać o Międzynarodowym Dniu Prostego Języka i świadomie domagać się upraszczania komunikacji formalnej.