Sprawdzanie ostatnich wersji prac dyplomowych przed ich złożeniem, ale też np. ostateczna rewizja własnego tekstu (już złamanego) przed jego publikacją polegają w dużej mierze na zweryfikowaniu poprawności tzw. layoutu, czyli układu tekstu i ewentualnych elementów graficznych.
fot. freepik.com
Wizualna strona każdego tekstu jest przecież bardzo istotna i znacząco wpływa na jego czytelność. Po redakcji i korekcie językowej trzeba zatem zawsze sprawdzić także np. sposoby wyróżniania wszelkiego rodzaju nagłówków, wypunktowań, konsekwencję w stosowaniu cudzysłowów, kursywy, podkreśleń i wytłuszczeń, spójność przyjętej konwencji tworzenia przypisów i bibliografii, podział na akapity i ogólniej: estetyczną stronę publikacji.
Podział tekstu na akapity powinien mieć charakter przede wszystkim treściowy, logiczny (w myśl zasady: jedna myśl = jeden akapit), ale w trakcie rewizji warto zwrócić uwagę np. na to, czy nie zdarzają się strony, na których nie ma żadnego wyodrębnionego akapitu (bardzo utrudnia to lekturę) albo czy na stronie nie ma zbyt dużo bardzo krótkich (np. jednozdaniowych) akapitów. Z wyodrębnianiem akapitów wiąże się tytułowe pytanie. Nie chodzi w nim o podstawowe znaczenia wymienionych tam rzeczowników jako nazw osobowych, lecz o ich znaczenia przenośne, związane z układem wyrazów w akapitach i linijkach (wierszach) tekstu.
Bękart, czyli tzw. wiersz zawieszony, to pojedyncza, końcowa linijka tekstu czy akapitu, która znalazła się na górze nowej strony. Szewc to pojedyncza pierwsza linijka akapitu, która znalazła się na samym dole strony. Wdowa to pozostawiona na końcu akapitu bardzo krótka linijka tekstu. Nie ma przy tym precyzyjnej definicji „bardzo krótkiej linijki” – często przyjmuje się, że jest to po prostu jeden kilkuliterowy wyraz lub cząstka wyrazu przenoszonego z poprzedniego wiersza. Niektórzy uważają, że punktem odniesienia powinna być wielkość wcięcia akapitowego – jeżeli w ostatniej linijce znajduje się słowo (albo jego część), które zajmuje mniej miejsca niż wcięcie tego akapitu, to jest to właśnie wdowa.
Bękart, szewc i wdowa traktowane są jako błędy typograficzne i w dobrych wydawnictwach dba się o to, żeby nie zdarzały się one w ostatecznie złamanym tekście.
Na koniec dodam, że wśród błędów typograficznych niektórzy wymieniają także sierotę, czyli tzw. wiszący spójnik – jest to pojedynczy spójnik, który stoi na końcu linijki tekstu. W praktyce wydawniczej przyjęło się, że powinien on zostać przeniesiony do następnego wiersza.
Co? Gdzie? Kiedy?
