Wielkanoc w Kościele łacińskim przypada w tym samym czasie co żydowska Pascha – zbieżność ta zdarza się stosunkowo rzadko, ponieważ obie uroczystości są wyliczane według różnych kalendarzy.
Pascha to odkrywanie, jak paschalna wieczerza staje się konkretnym doświadczeniem historii zbawienia poprzez zmysły wzroku, smaku i czucia
– pisze s. Eliana Kurylo CB w komentarzu dla Centrum Heschela Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
S. Kurylo przypomina, że Pascha to „święto upamiętniające niewolę Izraelitów w Egipcie i ich ostateczne wyjście na wolność”. Jest „to historia, która ukształtowała żydowską świadomość i wartości. Jest ona do dziś bardzo istotna dla wszystkich ludzi. Warto zauważyć, że Pascha jest najstarszym, nieprzerwanie obchodzonym świętem żydowskim”.
W kontekście Paschy bardzo ważny jest seder (z hebr. „porządek” lub „kolejność”). S. Eliana Kurylo wyjaśnia, że seder jest „bogatą duchowo kolacją”.
Celem uroczystej kolacji jest ponowne przeżycie Wyjścia z Egiptu, ożywienie wspólnej pamięci o fundamentalnej żydowskiej historii oraz medytacja o wybawieniu z niewoli egipskiej
– podkreśla s. Eliana. Podczas sederu spożywa się macę, czyli przaśny chleb, gorzkie zioła (maror), pietruszkę (karpas) zanurzoną w słonej wodzie i słodką pastę zwaną haroset”. Rytuały towarzyszące sederowi opisane są w Hagadzie – modlitewniku używanym tylko podczas Paschy.
Każda ze spożywanych potraw nawiązuje do historii wyzwolenia. Jak zaznacza s. Kurylo, na talerzu sederowym znajdują się „trzy kawałki macy umieszczane jeden na drugim, a następnie przykrywane. Reprezentują one trzy grupy Żydów: Kapłanów, Lewitów i Izraelitów”. Na talerzu sederowym można znaleźć również zeroa, „która nie jest spożywana podczas sederu. Bardziej znana jest jako kość podudzia, wraz z kawałkiem pieczonego mięsa. Reprezentuje baranka, który był ofiarą paschalną w przeddzień wyjścia z Egiptu”.
Żydzi podczas sederu spożywają Beitzah, czyli jajko ugotowane na twardo. Reprezentuje ono przedświąteczną ofiarę przynoszoną w czasach Świątyni. Maror i Hazeret to z kolei gorzkie zioła, symbolizujące gorycz niewolnictwa.
Najczęściej używa się świeżo startego chrzanu, sałaty lub endywii
– dodaje s. Eliana. Haroset to pasta wykonana z mieszanki jabłek, gruszek, orzechów, daktyli i wina.
Jest symbolem zaprawy i cegieł wykonanych przez niewolników dla budowli faraona
– wyjaśnia siostra. Żydzi spożywają też karpas – warzywo, zazwyczaj pietruszkę.
Symbolizuje ciężką pracę Żydów podczas niewoli w Egipcie. Każdy element na talerzu ma swoje konkretne symboliczne znaczenie i pomaga opowiedzieć historię o odkupieniu z niewoli poprzez zmysły wzroku, smaku i czucia
– pisze s. Kurylo i podsumowuje:
Rabin Nachman często przypominał, że Wyjście z Egiptu ma miejsce w każdym człowieku, w każdej epoce, w każdym roku, a nawet każdego dnia. Doświadczanie posiłku sederowego czyni ten punkt bardzo realnym i pomaga pamiętać każdego dnia, ale szczególnie w czasie Paschy, że Bóg może nas wyprowadzić z każdego rodzaju niewoli ku wolności.
Co? Gdzie? Kiedy?
