Rodzinne Triduum

Godzina 22.00. Dziesiątki rodzin – w większości wielodzietnych – gromadzą się na całonocnej liturgii Wielkiej Soboty. Uwagę przykuwa duża liczba małych dzieci i niemowląt w wózkach i nosidłach. W bocznej kaplicy i na zapleczu kościoła porozkładane są koce i materace, na których dzieci mogą odpocząć. Rodzice budzą je w jednym ważnym momencie, gdy po serii czytań dzieci zaproszone są do zaśpiewania pieśni „Co takiego jest innego w tej nocy?”. To moment, w którym mama i tata objaśniają im sens wydarzeń, w których tej wyjątkowej nocy uczestniczą. Rozbudowana muzycznie liturgia kończy się poranną rezurekcją, po której uczestnicy – także całymi rodzinami – udają się na uroczystą agapę, by wspólnie cieszyć się zmartwychwstaniem Chrystusa. Tak Wigilię Paschalną świętują członkowie Wspólnoty Neokatechumenalnej.

SUKIENKI I GARNITURY

Dorota i Tomek Minkowie czekają na ten czas przez cały rok, podobnie jak czworo ich dzieci w wieku 5–10 lat. Wielka Sobota to dla nich czas postu i wyciszenia, ale także przygotowań do wspólnej Paschy. Sprzątają dom, przygotowują świąteczne dania, szykują najlepsze ubrania. Aby na całonocne czuwanie było gotowe również ciało, w ciągu dnia starają się znaleźć czas na drzemkę. – To wyjątkowy czas, więc wymaga pięknej oprawy – mówi Dorota. – Wiele osób wychowanych w naszej wspólnocie pamięta, jak w ich rodzinach na zbliżającą się Paschę kupowano nowe sukienki i garnitury. Nie mniej intensywne – dodaje – wyglądały przygotowania duchowe. Tak jest zresztą do dzisiaj. Już od Niedzieli Palmowej dzieci uczestniczą w katechezach, w których przez zabawę, inscenizacje i atrakcyjne zadania dorośli objaśniają im obrzędy, symbole i wydarzenia Triduum oraz Wielkiej Nocy.

Liturgię Wielkiego Czwartku rodzina Minków celebruje w swojej parafii w Halinowie. Kościół jest mały, więc bywa tłumnie i ciasno. Dłuższą niż standardowo Mszę Wieczerzy Pańskiej „przetrwać” pomaga zaangażowanie dwójki najstarszych dzieci w posługę bielanki i ministranta. W Wielki Piątek całą rodziną jeżdżą do parafii św. Hieronima w Starej Miłośnie, gdzie o godz. 15.00 co roku odprawiana jest liturgia dla rodzin z dziećmi.

PRAWDZIWA WYPRAWA

Krótszej i wcześniejszej liturgii Wielkiego Tygodnia szukają także Maria i Marcin Kędzierscy, rodzice sześciorga dzieci w wieku 3–12 lat. Najczęściej „lądują” u dominikanek na krakowskim Gródku. Wspólnie na Triduum zdarzyło im się nie być tylko raz, z powodu infekcji córki. Dzięki tamtej sytuacji jeszcze bardziej docenili rodzinne uczestnictwo w liturgii, które – jak przyznają – stanowi niemałe wyzwanie.

– Trzeba zadbać o każdy szczegół – mówi Maria. – Przygotować dzieci pod kątem duchowym, dopilnować, by nie przebodźcowały się w ciągu dnia, spakować ekwipunek: wózek, koce, a dla najmłodszych przekąski i zabawki. Nie mniej ważne jest odpowiednio wczesne wyjście do kościoła i zajęcie „strategicznego” miejsca, które zagwarantuje dobrą widoczność, ale i w razie potrzeby umożliwi szybką ewakuację na dwór lub do bocznej kaplicy.

Dla Marii i Marcina Triduum to jedyny czas w ciągu roku, w którym nie działają w zgodzie z codziennym rytmem swoich dzieci. Zdarza się, że podczas liturgii jedno dziecko zaczyna płakać, inne narzeka na ból nóg czy zmęczenie. Zawsze jednak znajdzie się ktoś, kto podstawi krzesło, zrobi miejsce dla wózka lub chociaż wesprze uśmiechem czy porozumiewawczym spojrzeniem. Najbardziej zaskakujące są jednak momenty, gdy najmłodsze dziecko, które normalnie o tej porze zasnąć nie potrafi, robi to przy akompaniamencie kołatek, dzwonków i hucznego „Alleluja!”.

ROZMOWA POMAGA

W realizacji logistyczno-organizacyjnego wyzwania, jakim jest wspólne uczestnictwo w obrzędach Triduum, pomoże przygotowanie dzieci na ten czas. – Wiarę traktujemy jak część codzienności, a nie coś od święta – mówi Marianna Chłopek-Labo z Katowic, która z myślą o formacji trojga swoich dzieci napisała książeczkę z rozważaniami na Wielki Post. W Triduum uczestniczyli z mężem często oddzielnie, wymieniając się w opiece nad dziećmi.

W zeszłym roku w okresie wielkanocnym Marianna była po chemioterapii, przez co miała bardzo niską odporność. Już raz, na pasterce, zaraziła się wirusem, przez co trafiła do szpitala. Postanowiła jednak zrobić wszystko, by być na Triduum Paschalnym w kościele, i to w asyście wszystkich członków rodziny. Zajęli miejsca na chórze, z dala od innych ludzi. – Tyle wtedy traciłam… Nie chciałam stracić także możliwości wspólnej celebracji tych dni – wyznaje. Tym, co każdego roku ich rodzinie pomaga we wspólnym świętowaniu, jest rozmowa o symbolach, wydarzeniach i przeżyciach związanych z Wielkanocą.

SMAKOWANIE SYMBOLI

Wejścia w Triduum bez uprzedniego przygotowania dzieci nie wyobrażają sobie także Nikola i Łukasz Dąbrowscy z Rudy Śląskiej, rodzice trojga dzieci w wieku 2–8 lat. – Triduum celebrujemy nie tylko w kościele, ale i w domu. Palmy, zapach olejku nardowego, brzęk srebrników, pianie koguta – to wszystko pomaga nam wejść w tajemnicę kolejnych dni Wielkiego Tygodnia – mówi Łukasz.

Zaczynają w Wielki Czwartek od zapalenia świecy, wzajemnego obmycia sobie nóg i wspólnej wieczerzy. Zainspirowani symboliką żydowskiej wieczerzy sederowej, kosztują soku z winogron (lub wina), macy, gorzkich ziół, słonej wody, jajek, chrzanu i baraniny. Wieczorna liturgia stanowi dopełnienie tego, co dzieje się w domu. Także tam rodzina Dąbrowskich buduje symboliczną ciemnicę i grób, w których umieszcza ikonę Chrystusa. W Wielki Piątek na stole kładziony jest duży krzyż, który w dowolnej chwili można adorować lub ucałować. Wielka Sobota jest dla nich dniem celebracji ciszy. – U nas Triduum to nie tylko wieczorne liturgie, ale całe dnie – tłumaczy Łukasz. – Staramy się – dodaje – by nie tylko to, co zastaje nas w kościele, ale cały ten okres przesiąknięty był tym świętym czasem i jego symboliką.

Aby tak się mogło stać, potrzebne jest zwolnienie tempa. – W Wielkim Tygodniu staramy się pracować mniej niż zwykle – mówią Kinga i Krystian Rybarczykowie, rodzice czworga dzieci od 4 miesięcy do 8 lat. Wyłączenie codziennego trybu przekłada się na spokojniejszą atmosferę w domu. I pomaga skupić się na tym, co najważniejsze – celebracji Paschy Chrystusa. Na tegoroczne Triduum czekają z wyjątkowym przejęciem, ponieważ podczas liturgii Wigilii Paschalnej ich najmłodsza córka przyjmie chrzest.

WIĘCEJ NIŻ ŚWIĘCONKA

– Już nie tylko młodzież, ale i dzieci masowo rezygnują z lekcji religii – mówi Marianna Chłopek-Labo. – Im są starsze, tym trudniej utrzymać je w kościele. Dla naszych dzieci Bóg, wiara i sakramenty wciąż są ważnym i potrzebnym elementem życia. Pewnie, że nie jestem w stanie przewidzieć, jak będzie za kilka lat. Na razie jednak cieszę się tym, jak jest, a mocno wierzę, że jest tak dzięki wspólnemu celebrowaniu wiary – i na co dzień, i od święta.

Maria i Marcin Kędzierscy z czasem zrozumieli, że przeżywanie liturgii Wielkiego Tygodnia całą rodziną musi kosztować. Dotychczas płacili irytacją, rozproszeniem, zniecierpliwieniem i niedostatecznym skupieniem na tym, co w liturgii najważniejsze. Czy było warto? Nie mają wątpliwości, że tak.

– W tym przekonaniu utwierdzają nas owoce – mówi Maria. Pierwszy i najważniejszy to radosne i tęskne wyczekiwanie dzieci na Wielkanoc i poprzedzający ją tydzień. Znacznie bardziej niecierpliwe od tego, które towarzyszy świętom Bożego Narodzenia. Nie chodzi jednak o czekanie na zajączka i święconkę. – Dla naszych dzieci Wielkanoc to nie koszyczek wypełniony pisankami, chlebem i chrzanem. Im te święta kojarzą się przede wszystkim ze Świętym Triduum Paschalnym i Zmartwychwstaniem Chrystusa.