Trójca a samotność człowieka

Ruch Gloriosa Trinità zaprosił mnie do Mediolanu, bym zaprezentował swą książkę „Dlaczego Trójca?”. Nie była to jedynie prezentacja, ale wydarzenie ewangelizacyjne. Refleksji trynitarnej towarzyszyły śpiewy, modlitwa, świadectwa ludzi, którzy doświadczyli działania Boga w Trójcy Jedynego. Wszystko to pod tytułem „Trójca Święta jako odpowiedź na samotność współczesnego człowieka”. Tak! Człowiek wydaje się bardziej samotny niż kiedykolwiek. Znajomy Włoch, który od 40 lat często jeździ pociągiem z Rzymu do rodzinnej miejscowości, zauważył, że dawniej w pociągu się rozmawiało, ze znajomymi i z nieznajomymi. Teraz prawie każdy jest wpatrzony w swoją komórkę…

W Księdze Rodzaju czytamy: „Bóg rzekł: «Nie jest dobrze, żeby człowiek był sam»” (2,18). A wcześniej: „Rzekł Bóg: «Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam». Uderza liczba mnoga: „uczyńmy”, „Nasz obraz”, „podobnego Nam”. W świetle Nowego Testamentu możemy tu widzieć odwieczną Trójcę: Bóg Ojciec zwraca się do Syna i Ducha. A zatem zostaliśmy stworzeni na obraz i podobieństwo Trójcy Świętej. A skoro tak, to jesteśmy powołani do życia we wspólnocie, z innymi, dla innych. Bo Bóg jest Wspólnotą, a nie absolutną, samotną Monadą. Mamy początek w odwiecznej Wspólnocie i zmierzamy ku definitywnemu spełnieniu w tejże Wspólnocie. Bo nie jest dobrze, aby człowiek był sam…

Niekiedy myślimy, że dogmat o Trójcy nie ma praktycznego znaczenia i że jedynie niepotrzebnie komplikuje wiarę w Boga. Tymczasem, jak zauważyła Anna Świderkówna, biblistka: „Trójca Święta to nie matematyczna zagadka, w jaki sposób trzy może równać się jeden, lecz tajemnica radości Boga, który jest jeden, a nie jest samotny”. Gdyby Bóg był jedną Osobą, to by znaczyło, że jest samotny, i musiałby stworzyć inne istoty, by móc kochać kogoś innego, a nie tylko samego siebie. Ale czy taki Bóg byłby w ogóle Bogiem, czyli pełnią Bytu? Byłby to raczej Płaczybóg z wiersza Leśmiana „Dwaj Macieje”, który skarży się: „Sam jestem – samiustek”. Tymczasem Bóg jest odwieczną wspólnotą miłości. Samotny jest ten, kto odrzuca Boga, jak diabeł. W powieści Bułhakowa „Mistrz i Małgorzata” Woland, czyli szatan, stwierdza gorzko: „Sam, sam, ja zawsze jestem sam”. A zatem Bóg jako samotny Rozum byłby raczej Płaczybogiem Leśmiana, szatanem Bułhakowa niż Bogiem prawdziwym, pełnią życia i miłości.

Podobne rozumowanie znajdujemy u XII-wiecznego teologa Ryszarda od św. Wiktora. Wychodzi on od stwierdzenia: „Bóg jest miłością” (1J 4,8.16). Po czym zauważa, że Bóg musi być miłością doskonałą, a miłość jedynie samego siebie nie jest doskonała. Potrzebny jest ten drugi, z którym mogę wejść w relację miłości. Ale i dwie osoby to za mało, by mówić o miłości doskonałej. Potrzebny jest trzeci. Dlaczego? Otóż w miłości doskonałej drugi, kochany przez pierwszego, pragnie dzielić to bycie kochanym z kimś innym. W przeciwnym razie pierwszy i drugi mogliby stworzyć zamkniętą w sobie diadę. Taki egoizm we dwoje. Tymczasem trzeci otwiera ich na wszystko wokół. Obrazem tej dynamiki miłości jest rodzina: ojciec, matka, dzieci.

Bywamy samotni, choć tego nie chcemy. Można spotkać ludzi, którzy świadomie wybierają samotność. Dlaczego? Może boją się zostać zranieni w prawdziwych, odpowiedzialnych związkach? Prośmy o odwagę, by wychodzić z fałszywego „spokoju samotności” ku budowaniu trwałych relacji. Tylko w ten sposób zbliżamy się do nieba, czyli wiecznej wspólnoty z Bogiem i świętymi.