Obrodziło trollami przed drugą turą wyborów. Na ich zalew w mediach społecznościowych różnie ludzie reagują. Inaczej to zapewne wygląda dla kogoś, kto ma z tym do czynienia rzadko, a jego profil obserwuje do kilku tysięcy osób. W moim przypadku takie zjawiska są masowe, np. pewna zwolenniczka Rafała Trzaskowskiego rzuciła w piątek przedwyborczy do boju (zachęcając do umieszczania wpisów zaadresowanych do mnie) armię przynajmniej kilkuset kont.
Kiedy skala jest duża, można się znieczulić. Można także nauczyć się odróżniać konta z farm trolli od kont ludzi. Może zaczadzonych i sfanatyzowanych, ale prawdziwych. I te ostatnie są najbardziej fascynujące, ale też przerażające.
Na jedno z takich kont zerknąłem dwa dni przed wyborami, bo jego właściciel mnie zaczepił, ale wyjątkowo bez skrajnej agresji. Konto zalane było podawanymi dalej wpisami polityków KO, trzeci zaś wpis od góry głosił: „Nienawidzę pisiorów!”. Zapytałem, co by piszący te słowa z „pisiorami” chciał zrobić. Zamknąć w obozach? Wyrzucić z kraju? Eksterminować? Nie doczekałem się odpowiedzi.
Piszę ten felieton w dniu głosowania, zanim cokolwiek wiadomo o jego wynikach. Nie ma bowiem większego znaczenia dla jego tematu, kto wygra. Jest pewne, że połowa Polaków poczuje się pognębiona i stłamszona. Oczywiście bardziej będzie miała prawo tak się czuć połowa, która w razie wygranej pana Trzaskowskiego nie będzie miała do kolejnych wyborów parlamentarnych żadnego swojego przedstawiciela w najważniejszych organach władzy. Podobnie jednak mogli się czuć ci, którzy byli w opozycji w latach 2015–2023.
Duża grupa Polaków autentycznie nienawidzi „tych drugich”. Faktem jest jednak, że nie ma tu pełnej symetrii. Przeprowadzone w 2018 r. przez Centrum Badań nad Uprzedzeniami Uniwersytetu Warszawskiego badanie „Polaryzacja polityczna w Polsce. Jak bardzo jesteśmy podzieleni?” pokazało, że zwolennicy ówczesnej opozycji w większym stopniu dehumanizowali zwolenników PiS, niż miało to miejsce w odwrotną stronę, a na dodatek byli przekonani, że to oni są bardziej dehumanizowani przez oponentów politycznych. Nowszych badań, o ile wiem, nie było, ale przecież od 2018 r. sytuacja tylko się pogorszyła. I to znacząco.
Pamiętam jednak, że tego typu głosy odzywały się również po stronie obozu obecnej głównej partii opozycyjnej. Swego czasu śp. Jarosław Marek Rymkiewicz ukuł pojęcie „wewnętrznych Moskali”, ochoczo podchwycone przez niektórych polityków PiS. Pytałem wtedy, co z tymi „wewnętrznymi Moskalami” należałoby mianowicie uczynić – i również nie doczekałem się odpowiedzi.
Ktokolwiek te wybory wygra (a właściwie wygrał), możemy być pewni, że jego przeciwnicy ten wybór odrzucą. Myślenie w kategoriach państwa jako bytu trwalszego niż różnice polityczne właściwie już w Polsce nie istnieje. Jeśli prezydent z danego obozu odniesie np. ewidentny sukces w umacnianiu naszej zagranicznej pozycji, jego przeciwnicy, także ci wśród zwykłych obywateli, zrobią wszystko, żeby ten sukces okpić i zminimalizować.
Pozostaje pytaniem otwartym, na ile taki stan rzeczy jest świadomym i zaplanowanym sukcesem naszych zewnętrznych rywali i wrogów. Wydaje się to może hipotezą zbyt daleko posuniętą, ale jeśli ktoś tak sądzi, powinien sięgnąć po rosyjską czy pruską korespondencję dyplomatyczną z XVIII w., czasu bardzo już dla Rzeczypospolitej ciężkiego. Po lekturze kilku listów krążących między Warszawą a Petersburgiem czy Berlinem pojawia się swoisty podziw dla przenikliwości i umiejętności obcych dyplomatów, którzy rozstawiali Polaków przeciwko sobie nawzajem, jak chcieli, robiąc to w pełni świadomie.
Jak śpiewał Jacek Kaczmarski w pamiętnym „Reytanie, czyli raporcie ambasadora”: „Rozgrywka z nimi to nie żadna polityka,/ To wychowanie dzieci, biorąc rzecz en masse”.
Co? Gdzie? Kiedy?
