Bez komentarza

Niedługo trwało pozytywne nastawienie mediów wobec Kościoła po wyborze papieża Leona XIV, kiedy to portale internetowe i prasa przesiąknięte były informacjami na temat nowego Następcy św. Piotra. W gruncie rzeczy tego typu wiadomości raczej nie są nacechowane emocjami, więc po jakimś czasie twórcy przekazu medialnego orientują się, że klikalność spada i trzeba powrócić do zagadnień, które wywołują sensację i podnoszą słupki przeglądalności, czyli wejść, bo przecież nie czytelnictwa.

Jeszcze przed inauguracją pontyfikatu Leona XIV w mediach powrócił temat tzw. finansowania Kościoła. W niecały tydzień po wyborze został opublikowany raport Najwyższej Izby Kontroli nt. przepływu finansów na linii państwo – Kościoły i związki wyznaniowe w Polsce w latach 2021–2023. Raport obejmuje przepływy pieniężne od państwa do Kościoła katolickiego i innych związków wyznaniowych, łącznie z wypłatami z Funduszu Kościelnego i z takimi pozycjami, jak wynagrodzenia nauczycieli religii czy kapelanów w szpitalach i wojsku. Abstrahując od tego, że lekcje religii są normalnym przedmiotem w szkołach publicznych, a nauczyciele religii pobierają pensje tak jak nauczyciele innych przedmiotów, media podchwyciły tylko to, że jest zbyt wielu księży uczących religii i zbyt wielu kapelanów.

Do narracji: „Ileż to państwo płaci Kościołowi”, natychmiast dołączono standardowy komentarz odnośnie do Funduszu Kościelnego, ile państwo wypłaca Kościołowi w ramach tej „przestarzałej formy finansowania”. Przy okazji zaciemniając jeszcze bardziej fakty dotyczące Funduszu Kościelnego, o których i tak było w mediach niewiele, to znaczy, że powstał on jako forma spłaty przychodu z obrotu dobrami kościelnymi przejętymi przez państwo komunistyczne i nigdy niezwróconymi Kościołom i związkom wyznaniowym w Polsce. Cała narracja oparta jest na fałszywym obrazie stworzonym w dużej mierze przez media, jakoby Fundusz Kościelny był formą rekompensaty dla Kościoła za dobra przejęte i już dawno spłacone. W najbardziej zafałszowanej wersji medialnej Fundusz Kościelny jest formą finansowania Kościoła przez państwo, z którą należy wreszcie skończyć.

Nawet bzdury powtarzane wielokrotnie i przy każdej okazji zaczynają brzmieć wiarygodnie, ugruntowując w odbiorcach przekonanie, że skoro media tak mówią, to tak w istocie musi być. Nie zagłębiają się oni w szczegóły, które mogłyby doprowadzić do poznania faktów, a nie medialnych mitów. Po publikacji raportu NIK wzmocniła się jeszcze tylko narracja medialna znana z kwestii Funduszu Kościelnego, utwierdzając tym samym odbiorców przy wcześniej przekazywanym obrazie całej sprawy nazwanej tzw. finansowaniem Kościoła. To zresztą bardzo zmyślny wytrych słowny, który ma niewiele wspólnego z rzeczywistością, ale dobrze brzmi i nakręca klikalność, jednocześnie potęgując niechęć wobec instytucji Kościoła i jej członków. Często zmanipulowanym przez media faktom towarzyszy agresywny komentarz.

Naturalnie, każdy ma prawo wyrazić swoją opinię na dany temat, ale komentarz do faktów to jest coś zupełnie innego niż przekazywanie informacji. Przy tekstach informacyjnych przynajmniej powinno się unikać przymiotników nacechowanych emocjonalnie, które zmieniają kształt całej wiadomości. Nie mówiąc już o tak oczywistej sprawie, jaką jest dotarcie do faktów, a nie powielanie sloganów, które tylko prześliznęły się gdzieś obok faktów, nieraz nawet ich nie dotykając. Bez pogłębionej refleksji, na którą mamy coraz mniej czasu, będziemy powielać medialne stereotypy i przykładać rękę do wykrzywionej narracji, która ma wpływ na następnych odbiorców mediów. Wydaje się, że obecnie heroicznym czynem jest niekiedy powstrzymanie się od jakiegokolwiek komentarza, zanim dobrze pozna się fakty.