XXXII Niedziela Zwykła - komentarze do czytań

  Komentarze Bractwa Słowa Bożego, x. B. Węgrzyn

Pierwsze czytanie: 2 Mch 7, 1-2. 9-14

Czym różni się fanatyzm od gorliwości (przypartej do muru wierności)? Jak zdiagnozować pobożność patologiczną, a jak zdrową? Można przecież być aż tak zaślepionym „jedyną słuszną” „ideą” Boga – nigdy z „osobą” Boga prawdziwie się nie spotkawszy – by w Jego imię dokonywać ataków terrorystycznych lub, na poziomie powszednim, niszczyć samego siebie bądź zatruwać życie innym (otwartym hejtem lub manipulacyjnym przekazem emocjonalnym). Kim byli bracia z tego czytania: fanatykami czy męczennikami? Czy wystarczy zestawić ten fragment z dzisiejszą Ewangelią – powiedzieć, że to starotestamentalna zapowiedź (proroctwo) zmartwychwstania – i, ot, tak, zamknąć sprawę? Jak przy tym nie dopuścić się psychologizacji wiary i Biblii, i nie uprawiać filozofii czy teologii podejrzeń (którą tak piętnował święty Jan Paweł II w dziele Mężczyzną i niewiastą stworzył ich)?

To trudne pytania. Ale jak najbardziej na miejscu. Ich zadanie wzbogaca wiarę w jedną z bezcennych wartości: refleksyjność. Wyróżnię dwa, nie wykluczające się, modele odpowiedzi na te problemy. Pierwszy i ogólny: kryterium autentycznie przeżywanej duchowości, nawet w sytuacjach skrajnych, jest potrójne przykazanie miłości – do Boga, innych i siebie; miłość nie wyrządza szkody (por. Rz 13, 10; x. K. Grzywocz, Patologia duchowości). Drugi i konkretny: katolickim kryterium interpretacji Biblii jest Tradycja, czyli modlitewna lektura, która odsłania objawione w Chrystusie oblicze Boga i Kościoła; to właśnie dzięki Tradycji wiemy, jakich serc mamy spodziewać się u machabejskich braci i u Boga – wzajemnie rozmiłowanych w sobie.

Psalm responsoryjny: Ps 17 (16),1bcd.5-6.8.15

W sytuacji niepokoju i zagrożenia – wyimaginowanego, neurotycznego bądź całkiem realnego – warto, najlepiej w bezpiecznym towarzystwie przyjaciół, zadać sobie pytanie: „Czego tak naprawdę najbardziej się boję? Do czego nie chcę dopuścić? Od czego uciekam?”. W przypadku psalmisty, odpowiedź jest krótka i poważna: śmierć. Psalmiście – nie wiadomo do końca, dlaczego – grozi śmierć. Nie „metaforyczna” – samotność, wykluczenie, utrata dobrego imienia… Śmierć dosłowna. W swoim wyznaniu wydobywa ją na powierzchnię swojej świadomości (język poetycki temu wcale nie przeczy; oswaja, owszem, ale czemu by nie?). Dzięki temu jego modlitwa przestaje być – jeżeli taką w ogóle była – grą z samym sobą, a staje się prawdziwym i przedziwnym dialogiem. Oto, bowiem zaczyna doświadczać, że Bóg nie tylko przekracza jego lęk, ale także przekracza sam ewentualny sen śmierci: Ze snu powstając, nasycę się Twoim widokiem. W ten sposób – z lamentacji – modlitwa przechodzi w powierzenie.

Drugie czytanie: 2 Tes 2, 16 – 3, 5

Chociaż, co do zasady, niedzielne drugie czytania okresu zwykłego biegną własnym rytmem, to to dzisiejsze wprzęga się w motywy obecne w pozostałych biblijnych tekstach liturgicznych. Wybawienie od ludzi przewrotnych i złych niekoniecznie przychodzi przez ich wytępienie (jak chciałby nasz samozachowawczy odruch lęku) lub nawrócenie (o co modli się w nas Duch Święty); przychodzi zaś przez wiarę, czyli więź z Jezusem i Ojcem, która pociesza serca i utwierdza w każdym działaniu i dobrej mowie. Ta wiara towarzyszyła braciom machabejskim i psalmiście; ona także namaszcza małżonków, dziewice konsekrowane i celibatariuszy, do których szczególnie będzie skierowane następne czytanie.

Ewangelia: Łk 20, 27-38

Dzisiejsza Ewangelia wraz z dopasowanym do niej pierwszym czytaniem (do niego zaś psalmem) – jak zawsze w niedziele okresu zwykłego – otwiera temat, który od jutra zostanie podjęty także w Księdze Mądrości: wiary, która staje się synonimem nieśmiertelnego i wiecznego życia, rozpoczynanego już i jeszcze na ziemi. Małżeństwo – jak każdy sakrament – jest znakiem historycznym, niezbędnym dla pielgrzymów, dla braci i sióstr w drodze, dla ziemskiego wymiaru Kościoła (czyli jego „jednej trzeciej”). Dochodzi w nim do głosu, jak pisał papież Benedykt XVI, zew wstępującego „erosa”, który wyrywa się ku nieskończoności, ekstazie i szczęściu, i spotyka zstępującą „agape”, ofiarę i służbę (zob. Deus caritas est, 3-8). W małżeństwie, spoza nieodwołalnej decyzji męża i żony o wzajemnym darze z siebie – znajdującej swój finał w otwartej na płodność jedności seksualnej – przeziera płodna relacyjność Boga, wieczne poznawanie się i miłowanie Ojca, Syna i Ducha. Małżeństwo jest jedną z dwóch dróg – obok dziewictwa „konsekrowanego” i celibatu „dla Królestwa Bożego” (których zasadność i zdrowie bazuje właśnie na motywacji) – powołania człowieka do dołączenia do Nich (por. Franciszek, Amoris laetitia, 161). Kiedyś miejsce znaku historycznego zajmie rzeczywistość, tak, że będziemy uczestniczyć w jednym Boskim małżeństwie. Pytanie, które dziś staje przed tobą – zwłaszcza mężem i żoną, ale i celibatariuszem czy katechetką, odpowiedzialnymi za adekwatne świadectwo i nauczanie – brzmi: czyim dzieckiem jesteś, świata tego czy przyszłego? Jaką wiarą żyjesz, saduceuszy czy uczniów Pańskich?