Wspomnienie św. Tomasza z Akwinu

Urodził się 28 stycznia 1225 roku. Jako dziecko oddany na naukę do opactwa oo. benedyktynów na Monte Casino, ostatecznie wybrał jednak habit dominikański. Studia w Paryżu i Kolonii dały mu fundament pod stworzenie myśli tomistycznej - największego osiągnięcia teologii i filozofii scholastycznej. Jako uczony, był również poetą, miłował modlitwę, ubóstwo, wierność zobowiązaniom swojego zakonu. Zapamiętany przez współbraci jako człowiek szlachetny, w swej skromności kilkakrotnie odmawiał propozycji zostania biskupem.

Święty Tomasz z Akwinu zawsze gorliwie poszukiwał prawdy, którą pragnął dzielić się ze światem. Realizując dominikański wzór: „przekazywać innym sprawy przemodlone" wołał „chciałbym zrozumieć Boga!". 

Mówiono o nim, że „między uczonymi był największym świętym, a między świętymi największym uczonym". Bywał też nieraz niecierpliwy i nieznośny - kiedy dwóch sekretarzy nie nadążało spisywać dyktowanego przez niego potoku myśli: zwartej, konkretnej, a przy tym genialnie odkrywczej. Nic dziwnego, że umierając w wieku „zaledwie" 49 lat pozostawił po sobie prawdziwy ogrom dzieł naukowych, w których zawarł swoją filozofię Boga, bytu, świata - jednocześnie niemal niczego w tych dziełach nie poświęcając sobie. Stąd prawie wszystko, co o nim wiemy, wiemy z przekazów innych.

Do najważniejszych dzieł św. Tomasza z Akwinu należą: „Summa teologiczna", „Summa contra gentiles", czyli apologia wiary przeciwko poganom oraz „Komentarz do 'Sentencji' Piotra Lombarda". Jest  również autorem hymnów w tekstach liturgicznych do brewiarza i mszału na uroczystość Bożego Ciała, m.in. hymnu „Zbliżam się w pokorze", „Przed tak wielkim Sakramentem" i „O zbawcza Hostio".

Kochać to znaczy chcieć dobra drugiego

- pisał Akwinata, który zawsze wskazywał na Boga, jako źródło szczęścia. Był zakochany w Bogu ukrytym w Najświętszym Sakramencie.

Według dawnych biografów, zwykł był przysuwać głowę do tabernakulum, pragnąc jakby odczuć bicie Boskiego i ludzkiego Serca Jezusa

- mówił o świętym papież Benedykt XVI w katechezie wygłoszonej 23 czerwca 2010 roku.

Św. Tomasz z Akwinu zmarł 7 marca 1274 roku. Jest patronem dominikanów, księgarni, studentów i teologów; opiekunem podczas sztormów oraz patronem wszystkich uniwersytetów i szkół katolickich. Papież Jan XXII zaliczył go do grona świętych 18 lipca 1323 roku, zaś Pius V ogłosił 11 kwietnia 1567 roku piątym doktorem Kościoła zachodniego.

Katecheza Benedykta XVI o św. Tomaszu z Akwinu (23 czerwca 2010 r.):

Drodzy bracia i siostry!

Dzisiejszą, trzecią częścią rozważań nad św. Tomaszem z Akwinu pragnę zakończyć katechezy poświęcone tej postaci. Również po upływie ponad 700 lat od jego śmierci możemy się od niego wiele nauczyć. Wspomniał o tym także mój poprzednik papież Paweł VI, który w przemówieniu wygłoszonym 14 września 1974 r. w Fossanovie zapytał: «Mistrzu Tomaszu, czego możesz nas nauczyć?» Po czym odpowiedział: «Ufności w prawdę katolickiej myśli religijnej, która przez niego była broniona, wyłożona i otwarta przed zdolnością poznawczą ludzkiego umysłu» (Insegnamenti di Paolo VI, XII [1974], ss. 833-834). W tym samym dniu w Akwinie, mówiąc wciąż o św. Tomaszu, stwierdził: «My wszyscy, którzy jesteśmy wiernymi synami Kościoła, możemy i musimy, przynajmniej w pewnej mierze, być jego uczniami!» (tamże, s. 836).

Skorzystajmy więc z lekcji św. Tomasza i z jego arcydzieła, którym jest Summa Theologiae. Jest to dzieło niedokończone, a mimo to monumentalne: zawiera 512 kwestii i 2669 artykułów. W ścisłym wywodzie, w którym w jasny i głęboki sposób ludzki umysł przygląda się tajemnicom wiary, św. Tomasz, przeplatając pytania i odpowiedzi, pogłębił nauczanie pochodzące z Piśma Świętego i ojców Kościoła, zwłaszcza św. Augustyna. W tej refleksji, w zetknięciu z prawdziwymi pytaniami swojej epoki, które często są również naszymi pytaniami, św. Tomasz, wykorzystując także metody i myśl filozofów starożytności, a szczególnie Arystotelesa, w sposób dokładny, przejrzysty i trafny formułuje prawdy wiary, w których prawda jest darem wiary, jaśnieje i staje się dostępna dla nas, dla naszej refleksji. Jednakże ten wysiłek ludzkiego umysłu — przypomina Akwinata swoim życiem — zawsze będzie oświecany przez modlitwę, przez światło, które pochodzi z Góry. Tylko ten, kto żyje z Bogiem i tajemnicami, może również zrozumieć, co one mówią. W Summa Theologiae św. Tomasz wychodzi od faktu, że są trzy różne sposoby bytu i istoty Boga: Bóg istnieje sam w sobie, jest początkiem i końcem wszystkich rzeczy, dlatego wszystkie stworzenia pochodzą od Niego i od Niego zależą; następnie Bóg jest obecny poprzez swoją łaskę w życiu i w działaniu chrześcijanina, świętych; i w końcu, Bóg jest obecny w szczególny sposób w Osobie Chrystusa, zjednoczonego realnie z człowiekiem Jezusem, i działa w sakramentach, które wypływają z Jego zbawczego dzieła. Dlatego to monumentalne dzieło (por. Jean-Pierre Torrell, La «Summa» di San Tommaso, Milano 2003, ss. 29-75), poszukiwanie «okiem teologicznym» pełni Boga (por. Summa Theologiae I, q. 1, a. 7) składa się z trzech części i jest opatrzone przez samego Doctor Communis — św. Tomasza — następującym komentarzem: «Głównym zagadnieniem nauki świętej jest podawanie wiadomości o Bogu, i to nie tylko o Bogu samym w sobie, ale także jako o początku i celu rzeczy, a zwłaszcza stworzenia rozumnego. Mając to na uwadze, będziemy mówić: pierwsze, o Bogu; drugie, o dążeniu stworzenia rozumnego do Boga; trzecie, o Chrystusie, który jako człowiek — w naszym dążeniu do Boga — jest dla nas drogą» (tamże, i, q. 2). Jest to swoiste koło: Bóg sam w sobie, który wychodzi z siebie i bierze nas za rękę, tak że z Chrystusem wracamy do Boga, jesteśmy zjednoczeni z Bogiem, i Bóg będzie wszystkim we wszystkich.