Wieczernik - "sala na górze"

Sala na górze

W panoramie Jerozolimy oglądanej z Góry Oliwnej trudno dostrzec niewielki budynek Wieczernika, skryty w cieniu masywnej, neokarolińskiej bryły kościoła Zaśnięcia.

Na przestrzeni dwóch tysiącleci nigdy nie kwestionowano autentyczności Wieczernika. Ewangeliści opisali komnatę jako znajdującą się na piętrze „salę dużą, usłaną i gotową” (Mk 14,15). Bibliści są zgodni, że Jezus musiał dobrze znać właściciela obszernego, dwupoziomowego domu. Synem lub służącym właściciela mógł być Marek, przyszły ewangelista, który podpatrywał scenę Ostatniej Wieczerzy, a potem był świadkiem pojmania Chrystusa w Ogrodzie Oliwnym. Z przekazu ewangelistów wiemy także, że po zmartwychwstaniu Apostołowie, w obawie przed Żydami, zgromadzili się w Wieczerniku, a Chrystus przyszedł do nich mimo drzwi zamkniętych (por. J 20,19).

Zapewne jeszcze wtedy, gdy mieszkała tu Maryja, Wieczernik stał się siedzibą pierwszej gminy chrześcijańskiej. Wzgórze, na którym jest usytuowany, wyznawcy Chrystusa nazwali Syjonem Chrześcijańskim. Nazwa ta nawiązuje do starotestamentalnego Syjonu, gdzie znajdował się zburzony przez Rzymian przybytek Pański. Skromny, niepozorny Wieczernik stał się dla chrześcijan Nową Świątynią.

W czasach bizantyjskich budynek stanowił część potężnej bazyliki Świętego Syjonu. W VII w. kościół ten zburzyli Persowie, potem – odbudowali krzyżowcy. Jednak gdy Saladyn w XII w. powierzył opiekę nad nim Syryjskiemu Kościołowi Ortodoksyjnemu (czyli jakobitom), nowym gospodarzom zabrakło funduszy, aby uchronić budowlę przed ponownym zniszczeniem. Wieczernik przetrwał, gdyż w XIV w. z inicjatywy i dzięki finansom sycylijskiego króla Roberta przebudowali go architekci z Cypru. Przebudowa uratowała „salę na górze”, ale jej gotycka architektura przypomina dziś komnaty średniowiecznych zamków. Mimo zniszczeń i zmian architektonicznych jest to ta sama sala, w której wieczerzał Chrystus ze swymi uczniami, choć z pewnością wygląda ona inaczej, niż w czasach apostolskich.

Wejście do Wieczernika

Dalsze losy Wieczernika były trudne i burzliwe. Franciszkanie, którzy dzięki wspomnianemu królowi Robertowi stali się prawnymi gospodarzami miejsca, zostali stąd usunięci w 1551 r. W dolnej sali pod Wieczernikiem odnaleziono bowiem bogaty grobowiec, który Żydzi (wsparci autorytetem rabina Beniamina z Tudeli) uznali za miejsce spoczynku króla Dawida. Muzułmanie, którzy czczą Dawida jako proroka, przejęli cały dwupoziomowy budynek, zamieniając Wieczernik na meczet: wybudowano mihrab, ściany ozdobiono wersetami Koranu. Czterysta lat później, w wyniku wojny sześciodniowej (1967), administratorami całego budynku stali się Żydzi. W dolnej sali, przekształconej w synagogę, gromadzą się oni na modlitwie przy cenotafie króla Dawida. W sali górnej pilnują porządku i pozwalają chrześcijanom zwiedzać ją, ale nie zgadzają się na odprawianie Mszy Świętej. Miejsce, w którym Chrystus ustanowił apostołów szafarzami sakramentów, a Duch Święty powołał do życia Kościół Powszechny, nie spełnia dziś swojej sakralnej funkcji. Przybywający tutaj chrześcijanie mogą się tu czuć wyłącznie gośćmi, nie gospodarzami. Sytuacja ta wydaje się drwiną wobec Kościoła; drwiną, która towarzyszyła mu już przy narodzinach. Czytamy o tym w opisie zesłania Ducha Świętego: gdy Apostołowie, obdarzeni Jego darami, zaczęli głosić Ewangelię w różnych językach, zostali przez część Żydów wyśmiani i mówiono o nich: „upili się młodym winem” (Dz 2,13).

Franciszkanie, chociaż posiadają akt własności z 1335 r., są tylko formalnymi właścicielami Wieczernika. Opiekują się natomiast położoną w sąsiedztwie kaplicą „przy Wieczerniku”, w której przyjmują pielgrzymów z całego świata. Jako kustosze miejsc świętych w Jerozolimie czuwają na modlitwie i – wraz z całym chrześcijaństwem – wyglądają czasu, kiedy Wieczernik ponownie będzie miejscem spotkania ze Zbawicielem w Eucharystii.

***
Materiał przygotowany we współpracy z Pallotyńskim Biurem Pielgrzymkowo-Turystycznym Peregrinus, ul. Skaryszewska 12, 03-802 Warszawa, tel. 22 619 15 02, 22 618 67 23, 22 618 68 51, www.bp.ecclesia.org.pl

Erwin Kozłowski fot. ks. Paweł Ostrowski Idziemy nr 23 (557), 5 czerwca 2016 r.