14 lutego
piątek
Cyryla, Metodego, Walentego
Dziś Jutro Pojutrze
     
°/° °/° °/°

W świecie islamu

Ocena: 0
309

W islamie trudno wyznaczyć granicę między tym, co religijne i świeckie. Wszystko musi być podporządkowane religii. - mówi prof. Aldona Piwko, islamolog, w rozmowie z Ireną Świerdzewską

fot. arch. Aldony Piwko

Świat islamu nie jest monolitem. Jak przebiegają w nim podziały?

Mamy dwa główne nurty: 90 proc. wszystkich muzułmanów to sunnici, 10 proc. – szyici. Największym państwem, gdzie dominuje nurt szyicki, jest Iran.

 

Skąd podziały?

Powstała na początku VII w. religia, którą Mahomet niósł do społeczeństw Półwyspu Arabskiego, zgodnie z jego zamysłem była niepodzielona, dopóki żył. Po śmierci założyciela rozgorzał spór o władzę. Każdy ze starszyzny islamu chciał pełnić funkcję przywódczą. Władza oznaczała nie tylko zarządzanie społecznością wierzących, ale też wydawanie rozmaitych praw, pobór podatków na utrzymanie wspólnoty muzułmańskiej, a także zwierzchnictwo nad społecznością islamu. Ci, których nazywamy sunnitami, uważali, że zwierzchnikiem społeczności muzułmańskiej może być każdy muzułmanin ze starszyzny, którego zaakceptuje większość, doświadczony wyznawca religii, o nieskazitelnej moralności i dobrym odbiorze społecznym. Ich przywódcą został Abu Bakr, ojciec najmłodszej żony Mahometa, Aiszy. Natomiast szyici uważali, że zwierzchnikiem społeczności muzułmańskiej może być tylko ktoś z rodziny Mahometa. Opowiedzieli się za Alim, zięciem Mahometa, tworząc stronnictwo Alego, czyli szi’at Ali.

 

Kim są alawici?

Szyizm, mimo że jest mniejszościowym nurtem w islamie, jest bardzo mocno podzielony na ponad 70 różnych odłamów. Jedną z grup stanowią alawici. To niewielka społeczność muzułmańska, a mówimy o niej w kontekście przywódcy Baszara al-Asada i jego rodziny. Miała ona pierwszeństwo np. w zdobyciu lepszej posady w urzędzie państwowym czy rządowym i jest przykładem nepotyzmu.

 

Czym charakteryzują się sunnici?

Trzymają się tradycji (z arab. sunna to tradycja, ścieżka, droga), ale też są mocno podzieleni. Liberalni wyznawcy nie stosują się ściśle do nakazów religijnych. Na drugiej szali są radykalni wyznawcy islamu, czego przykładem jest sunnicka Arabia Saudyjska, gdzie dominuje frakcja islamu bardzo ortodoksyjnego.

 

Jak należy rozumieć radykalizm religijny muzułmanów?

Wyraża się dosłownym traktowaniem tego, co jest napisane w świętej księdze islamu, czyli Koranie. Jeżeli mówimy o radykalizmie muzułmańskim na przykładzie Arabii Saudyjskiej, to ujęty w Koranie nakaz obcięcia jednego, dwóch palców jako kara za kradzież będzie tam wykonany. Ale mamy w świecie muzułmańskim kraje bardziej liberalne, przestrzegające zakazów i nakazów religijnych, ale niepodejmujące aż tak kontrowersyjnych działań, czego przykładem jest choćby Turcja.

 

Co jest charakterystyczne dla szyitów?

Nieco inaczej postrzegają władzę, przede wszystkim przez pryzmat duchowieństwa, które pełni najwyższą władzę zwierzchnią nad społecznością, zarówno w kontekście religijnym, jak i w codziennej egzystencji. Unikam tu słowa „świecki”, bo w świecie islamu trudno wyznaczyć granicę między tym, co religijne, a tym, co świeckie. Wszystko musi być podporządkowane religii. Duchowny prowadzi życie małżeńskie, jest też sprawnym politykiem, który wpływa nie tylko na losy własnego państwa, ale też regionu czy nawet świata, czego przykładem jest choćby Iran.

Sunnici pielgrzymują przede wszystkim do Mekki; szyici pielgrzymują tam, jeśli pozwala na to sytuacja polityczna, jeśli nie ma napięć na linii Teheran–Rijad. W przeciwnym razie miejscem pielgrzymki staje się Jerozolima ze Wzgórzem Świątynnym i Meczetem Skały czy inne miejsca związane z osobami mającymi wpływ na nauczanie islamu.

Dla wszystkich muzułmanów praktyki religijne są takie same: modlą się pięciokrotnie w ciągu dnia, czasami łączą modlitwy i modlą się trzy razy. Ważne jest wyznawanie wiary w jedynego Boga, pielgrzymowanie, a także dawanie jałmużny i poszczenie w miesiącu ramadan.

 

Jakie są relacje między głównymi nurtami muzułmańskimi?

Często lepsze są relacje każdego z tych nurtów z chrześcijanami niż pomiędzy obu nurtami muzułmańskimi. Szyici są postrzegani przez sunnitów jako heretycy, ponieważ oczekują przyjścia Mesjasza; nosi on imię Mahdi i jest oczekiwany przy końcu czasów. Podobnie jak chrześcijanie, wszyscy muzułmanie oczekują dnia Sądu Ostatecznego i przyjścia Boga, który będzie sądził lud z uczynków dobrych i złych.

 

Kim jest Bóg w Koranie?

Idea Boga jedynego, niewidzialnego, nieogarnionego ludzkim umysłem, stwórcy i przyczyny wszystkiego, co się dzieje dziś i co stało się w przeszłości, została zaczerpnięta przez islam z tradycji judeochrześcijańskiej. Ale nie jest to troskliwy Bóg Ojciec, tylko Bóg srogi, bez podobieństwa do stworzonego człowieka, wymagający niewolniczego posłuszeństwa. Jest tu nawiązanie do posłuszeństwa Bogu Abrahama. Stąd islam określa się religią abrahamiczną czy abrahamową, przy czym muzułmanie wierzą, że to pierworodny syn Abrahama, Izmael, z nieprawego łoża, a nie Izaak, miał być ofiarą złożoną Bogu.

 

Koran czerpał z Biblii?

Mahomet żyjący na przełomie VI i VII w. w dużym i religijnym mieście Mekka na Półwyspie Arabskim, znał tradycję judeochrześcijańską. Znał też społeczności żydowskie i chrześcijańskie. Stąd pewne elementy ze Starego i Nowego Testamentu znalazły odzwierciedlenie w Koranie. Na przykład Dekalog jest łudząco podobny w treści, choć sformułowany w innych słowach.

Islam akceptuje przekaz biblijnych proroków starotestamentalnych, przygotowujących ludzkość na „koniec świata”. W Koranie mamy wielokrotnie wspomnianą Maryję jako matkę Jezusa. Jezus, postać kluczowa dla chrześcijaństwa, w tradycji muzułmańskiej postrzegany jest jako prorok, który przygotowywał swoją działalnością przyjście Mahometa, mającego wieńczyć historię zbawienia, w ujęciu tradycji muzułmańskiej. Bardzo ważną postacią jest Jan Chrzciciel. Muzułmanie czczą męczenników, którzy do końca pozostawali wierni swoim przekonaniom. Idea męczeństwa bardziej widoczna jest w tradycji szyickiej, aniżeli sunnickiej. Pewne elementy zawarte w Ewangelii również są akceptowane. Maryja wymieniana jest jako jedna ze wspaniałych kobiet islamu, której posłuszeństwo i gotowość do wypełniania woli Bożej należałoby naśladować.

 

Dlaczego więc niemuzułmanin to dla muzułmanina niewierny i wróg?

Takiego wyroku bym nie wydała. Prawdą jest natomiast, że islam bardzo broni swoich członków. Islam uważa, że wszyscy ludzie są muzułmanami, tylko niektórzy o tym nie wiedzą i „zawsze mogą nawrócić się z drogi niewiedzy na prawdziwą religię, jaką jest islam. Odejście od islamu, czyli apostazja, karana jest w wielu regionach świata muzułmańskiego śmiercią. Uważa się, że nie można porzucić jedynej prawdziwej religii na rzecz innej czy na rzecz bycia osobą niewierzącą. Porzucenie religii łączy się z ucieczką, bo traktowane jest jako okrycie hańbą rodziny, która nie potrafiła zapanować nad jedną z osób, przez co ta utraciła wiarę. Prawo zwyczajowe, choć stoi w sprzeczności z prawem państwowym, pozwala na zgładzenie takiej osoby. Nawet w Europie, zwłaszcza w dużych skupiskach diaspory muzułmańskiej w Austrii, Niemczech czy Francji, zdarzały się takie „rodzinne wyroki”.

 

Jaki jest stosunek świata muzułmańskiego do chrześcijan?

Relacje między chrześcijanami i społecznością muzułmańską są zasadniczo dobre. Jest wiele inicjatyw prowadzonych wspólnie, głównie edukacyjnych. Istotne były podróże papieża Franciszka do państw Bliskiego Wschodu. W Abu Dabi w Zjednoczonych Emiratach Arabskich w 2019 r. podpisano deklarację o braterstwie.

W tym roku przeżywamy w Polsce już 25. Dzień Islamu w Kościele katolickim. Wydarzenie jest bezprecedensowe, bodaj jedyne takie na świecie. Pokazuje, jak relacje rozwijane są pomiędzy muzułmanami a katolikami czy chrześcijanami żyjącymi w Europie Środkowej i w Polsce.

 

Czy podobne inicjatywy podejmują wobec katolików muzułmanie w Polsce?

W 2013 r. Liga Muzułmańska w RP, organizacja zrzeszająca wyznawców islamu, zorganizowała pierwszy Dzień Chrześcijaństwa wśród muzułmanów. Spotkanie odbyło się w Centrum Kultury i Dialogu Doha w Katowicach. Muzułmanie organizują także różnego rodzaju spotkania, np. z okazji świąt Bożego Narodzenia, podczas których spotykają się z katolikami, by wspólnie cieszyć się tym szczególnym czasem. Urodziny Jezusa są ważne również dla islamu.

PODZIEL SIĘ:
OCEŃ:

Dziennikarka tygodnika „Idziemy”, absolwentka ziołolecznictwa na SGGW i dziennikarstwa na UW, korespondentka Vatican News


irena.swierdzewska@idziemy.com.pl

- Reklama -

DUCHOWY NIEZBĘDNIK - 14 lutego

Piątek, V Tydzień zwykły
Święto świętych Cyryla, mnicha, i Metodego, biskupa - patronów Europy
+ Czytania liturgiczne (rok C, I): Łk 10, 1-9
+ Komentarz do czytań (Bractwo Słowa Bożego)
Nowenna do św. Rocha 6-14 II

ZAPOWIADAMY, ZAPRASZAMY

Co? Gdzie? Kiedy?
chcesz dodać swoje wydarzenie - napisz
Blisko nas
chcesz dodać swoją informację - napisz



Najczęściej czytane artykuły



Najwyżej oceniane artykuły

Blog - Ksiądz z Warszawskiego Blokowiska

Reklama

Miejsce na Twoją reklamę
W tym miejscu może wyświetlać się reklama Twoich usług i produktów. Zapraszamy do kontaktu.



Newsletter