W czwórnasób

Jako zwierzchnik celników podpisywał z administracją rzymską coroczną umowę. Ustaloną należność wypłacano rzymianom z góry, potem zaś starano się osiągnąć jak największe profity. Zarządca sam nie pobierał podatku. Czynność tę wykonywali pracownicy – celnicy, których zadaniem było pobieranie opłaty za towary wprowadzane do miasta lub na określone terytorium. Prawdopodobnie Zacheusz nie znał Lewiego-Mateusza, kolegi po fachu z północnego Kafarnaum, inaczej ten wspomniałby o nim w swojej Ewangelii.

Otóż Zacheusz, ten ekspert w interesach, gdy nadeszła życiowa okazja, zdecydowanie zainwestował w „Boże akcje”. Zmiana jego życia dokonuje się w postanowieniu oddania połowy majątku ubogim. 

Nie wiemy, czy Zacheusz zdecydował się również zmienić zawód. Może nie, skoro Łukasz, pisząc o tym, jak Jezus zawitał u Zacheusza, zamieszcza przypowieść o minach. Jest tam jasne zadanie: „obracajcie nimi, aż wrócę” i ścisłe rozliczenie ze sługami: „Czemu nie dałeś moich pieniędzy do banku? A ja po powrocie byłbym je z zyskiem odebrał”.

Spore zainteresowanie budzą słowa Zacheusza: „a jeżeli kogoś w czymś skrzywdziłem, zwracam poczwórnie” (Łk 19, 8B). Komentarze raz nawiązują do hojności – bo prawo zobowiązywało do restytucji z dodatkiem jednej piątej (Lb 5, 6n), raz widzą ścisłe wypełnienie tego, co czytamy w Księdze Wyjścia (21, 37): „Jeśliby ktoś ukradł wołu lub owcę i zabiłby je lub sprzedał, wówczas zwróci pięć wołów za jednego wołu i cztery jagnięta za jedną owcę”. Niezależnie od tych niuansów Zacheusz decyduje się naprawić możliwe szkody wynikłe z niesprawiedliwego zachowania, jeżeli takie było.

Tak też komentuje je Katechizm Kościoła Katolickiego (nr 2412): „Ci, którzy w sposób bezpośredni lub pośredni zawładnęli rzeczą drugiego człowieka, są zobowiązani do jej zwrotu lub, jeśli ta rzecz zaginęła, oddania równowartości w naturze bądź w gotówce, a także owoców i korzyści, które mógłby z niej uzyskać w sposób uprawniony jej właściciel”. A w innym miejscu czytamy: „Wszelkie wykroczenie przeciw sprawiedliwości i prawdzie nakłada obowiązek naprawienia krzywd, nawet jeśli jego sprawca otrzymał przebaczenie. Obowiązek naprawienia krzywd dotyczy również przewinień popełnionych wobec dobrego imienia drugiego człowieka. Jest ono obowiązkiem sumienia” (nr 2487).

Bez obaw możemy włożyć w usta Zacheusza następującą sentencję: „Nawrócenie bez postanowienia zadośćuczynienia – jakie to nawrócenie?”.

ks. Stefan Moszoro-Dąbrowski Autor jest duchownym Prałatury Opus Dei w Warszawie Prowadzi stronę www.ostatniaszuflada.pl Idziemy nr 48 (531), 29 listopada 2015 r.