Istotny w tym samym opowiadaniu jest też kolejny trop. Czytamy: „mężczyzną i kobietą stworzył ich”. Ktoś, kto zna język hebrajski, spodziewa się, że w tym miejscu występują rzeczowniki iš, „mężczyzna” oraz išša, „kobieta”. Ale tak nie jest! Zamiast tego mamy osobliwe: z?kar un?q?vah b?r? otam.Słowo z?kar uwypukla męskość i to, co męskie, a n?q?vah uwypukla żeńskość i to, co żeńskie. W ten sposób została zaakcentowana męskość i kobiecość, co wskazuje na płeć, a tym samym na cielesność człowieka. Tak dochodzimy do najważniejszej konkluzji. Bóg zabronił sporządzania swoich wizerunków i obrazów, wyrażając ów zakaz w drugim przykazaniu Dekalogu, a jednocześnie jakby sam złamał to przykazanie – Jego obrazem jest człowiek. Co w człowieku jest obrazem Boga? W dawnym katechizmie mówiono, że to, co duchowe, czyli rozum i wolna wola. Jednak Księga Rodzaju wyraźnie wskazuje także na cielesność i płciowość, a więc obrazem Boga w człowieku jest nie tylko pierwiastek duchowy, lecz i cielesny. Nie dlatego, że Bóg ma ciało, ponieważ Bóg jest bezcielesny, duchowy i – jak mówimy językiem filozofii – transcendentny. Lecz ciało też mówi nam coś o Bogu. Choćby tyle, że w ciele wyraża się miłość, która ludzi łączy i sprawia nowe życie, co jest obrazem prawdy, że Bóg jest Miłością. Właśnie dlatego, że obrazem Boga jest człowiek ze swoją sferą duchową i cielesną, już w Księdze Rodzaju rozpoznajemy przygotowanie do wcielenia Syna Bożego, do tajemnicy Boga, który w Jezusie Chrystusie stanie się człowiekiem. Co ciekawe, nie zwracają uwagi na ten aspekt komentatorzy chrześcijańscy, natomiast często pojawia się on w komentarzach żydowskich. Przykładowo, w jednym z nich, wydanym przez prestiżową Union of American Hebrew Congregations, czytamy: „Teologia chrześcijańska zazwyczaj postrzega to wyrażenie jako wskazanie na trynitarną naturę Boga”. Rabini mają na względzie zdrową teologię chrześcijańską, a nie jej namiastki, które stronią od ukazywania chrystologicznego dynamizmu Starego Testamentu.
Jak jeszcze w Starym Testamencie Bóg objawia swoją naturę?
Ten sam motyw wprowadzania w bogactwo wewnętrznego życia Boga rozpoznajemy dalej w Księdze Rodzaju (18,1-8). Do Abrahama siedzącego w samo południe przy wejściu do namiotu przybywają w gościnę trzej przybysze. Czytamy: „Ujrzawszy ich, podążył do wejścia do namiotu na ich spotkanie. A oddawszy im pokłon do ziemi, rzekł: »Panie, jeśli darzysz mnie życzliwością, racz nie omijać swego sługi!«”. Tekst biblijny odzwierciedla prawdę, której sedno zostało wyrażone w słynnej formule łacińskiej, w „Tryptyku rzymskim” podjętej przez Jana Pawła II: Tres vidit, sed Unum adoravit – „Ujrzał trzech, ale uwielbił Jedynego”. To znów tajemnicza aluzja, że Bóg nie istnieje w jakiejś samotni, aluzja do prawdy o Trójcy Świętej, która zostanie objawiona w Nowym Testamencie i jest wyznawana przez chrześcijan.
Jakie znaczenie ma przyjście Jezusa Chrystusa na świat?
Stary Testament od początku objawia o Bogu coś, co nie wyczerpuje swego pełnego znaczenia ani we wzniosłym hymnie o stworzeniu, ani w opowiadaniu o Abrahamie, ani też w innych tekstach, lecz potrzebuje dopełnienia i wyjaśnienia; można powiedzieć, że potrzebuje egzegezy. Egzegetą Starego Testamentu, w najpełniejszym tego słowa znaczeniu, jest Jezus Chrystus. Uczniów zmierzającym do Emaus napomina: „O nierozumni, jak nieskore są wasze serca do wierzenia we wszystko, co powiedzieli prorocy. Czyż Mesjasz nie miał tego cierpieć, aby wejść do swej chwały? I zaczynając od Mojżesza poprzez wszystkich proroków wykładał im, co we wszystkich pismach odnosiło się do Niego” (Łk 24,25-27).W Jezusie prawda o Bogu, który jest jedyny, lecz istnieje jako Ojciec, Syn i Duch Święty, stała się najpełniej widoczna. Adwent i Boże Narodzenie to dobry czas uświadomienia sobie, że korzenie prawdy o Trójcy Świętej sięgają w głąb Starego Testamentu i rzeczywistości biblijnego Izraela.
Drugi wymiar, na który należy zwrócić uwagę, to niezwykła godność człowieka. Wśród stworzeń, które Bóg powołał do życia i nieożywionych, człowiek zajmuje absolutnie wyjątkowe miejsce. Mocno została podkreślona jego cielesność, dlatego że i ona miała się stać się narzędziem niezwykłej ingerencji Boga. Do wartości ludzkiego życia i cielesności Stary Testament chętnie nawiązywał. Najpiękniejszym rozwinięciem i dopełnieniem obrazu z Księgi Rodzaju jest Pieśń nad Pieśniami. Jednocześnie Stary Testament, w Psalmie 22 i czterech Pieśniach Sługi Pańskiego, zapowiada, że właśnie cielesność stanie się szczególnym miejscem osiągnięcia i dopełnienia zbawienia, które Bóg zamierzył w Jezusie Chrystusie. W nawiązaniu do wielkiej godności ludzkiego ciała, o której mówi Księga Rodzaju, mamy również na kartach Starego Testamentu coraz wyraźniejszą wiarę w zmartwychwstanie ciała.
Biblijne przesłanie o wartości cielesnej natury i płciowości człowieka staje się szczególnie aktualne?
Boże Narodzenie to doskonały czas na refleksję o poważnym potraktowaniu ostrzeżeń przed ideologiami i wypaczeniami, które chcą poniżyć człowieka, zdezawuować cielesność i ludzkie ciało. Z tymi wypaczeniami mamy dzisiaj coraz bardziej do czynienia, są coraz bardziej bezwstydne i bezwzględne. Boże Narodzenie sprzyja, by przyjrzeć się im nie tylko z perspektywy kulturowej i społecznej, lecz także z perspektywy Bożego planu zbawienia związanego z człowiekiem i ludzką cielesnością, a więc z perspektywy religijnej i moralnej. Kiedy odchodzimy od Boga lub zaniedbamy Jego wolę wyrażoną w dziele stworzenia, wtedy Boży zamysł zbawienia ludzkości i świata zostaje wypaczony i w konsekwencji odrzucony.
Co? Gdzie? Kiedy?
