Napisz, co widziałeś i co musi się stać

W wizji, którą opisuje św. Jan, dominuje słownictwo przejęte ze Starego Testamentu, głównie z Księgi Daniela (7,9.13; 10,6), gdzie było odnoszone do Boga. Odniesienie tego samego słownictwa do Jezusa, ubranego w strój kapłański, stanowi wyznanie wiary w Jego Boską godność. Syn Człowieczy, którego zapowiadali starotestamentowi prorocy, już przyszedł i powtórnie przyjdzie. Apostołowi, który wytrwał przy Jezusie aż do śmierci na Golgocie, objawia się On jako uwielbiony Pan. Ma wszystkie przymioty zapowiadanego Mesjasza: kapłańskie, królewskie i sędziowskie, a także jest władcą Kościoła.

„Kiedy Go ujrzałem, do stóp Jego padłem jak martwy, a On położył na mnie prawą rękę, mówiąc: Nie lękaj się! Ja jestem Pierwszy i Ostatni, i Żyjący. Byłem umarły, a oto jestem żyjący na wieki wieków i mam klucze śmierci i Otchłani. Napisz więc to, co widziałeś i co jest, i co potem musi się stać. Co do tajemnicy siedmiu gwiazd, które ujrzałeś w mojej prawej ręce, i co do siedmiu złotych świeczników: siedem gwiazd – to są aniołowie siedmiu Kościołów, a siedem świeczników – to jest siedem Kościołów” (Ap 1,17-20).

Odpowiedzią na chrystofanię, czyli ukazanie się uwielbionego Chrystusa, jest lęk wyrastający z przeżywania misterium. Zawołanie „Nie lękaj się!” stanowi echo słów, które niegdyś usłyszał Mojżesz i prorocy, a później apostołowie przerażeni mocą Jezusa okazaną nad siłami natury. Wyzbycie się lęku stanowi warunek odważnego, dokonywanego w prawdzie, spojrzenia na Kościół oraz wyzwania, jakim powinno się sprostać. Nawiązanie do pierwszej (alfa) i ostatniej (omega) litery alfabetu greckiego oznacza, że Chrystus stanowi Pełnię. Skoro Jego przymiotem jest Życie, zawsze pozostaje On skutecznym opiekunem Kościoła, zapewniając przetrwanie najtrudniejszych prób i najcięższych prześladowań. Zmartwychwstały i uwielbiony Pan przeszedł przez śmierć, a dzierżąc klucze śmierci i Otchłani stał się bramą do nowego życia, które niweczy moc śmierci.

Zapis przekazanego orędzia, pozostając w duchu tradycji prorockiej, z której wyrosły księgi święte, jest przeznaczony dla obecnego pokolenia, a także dla wszystkich pokoleń chrześcijan, bo sytuacja z początków Kościoła będzie się powtarzała. Siedem gwiazd to symbol siedmiu aniołów – opiekunów poszczególnych Kościołów albo przełożonych, czyli biskupów, których zadaniem jest troska o stan duchowy wiernych. Jest to zarazem symbol powszechnej władzy Chrystusa nad Kościołem. Siedem świeczników to siedem wspólnot chrześcijańskich na terenie Azji, porównanych do świecznika w świątyni jerozolimskiej zburzonej w 70 r. przez Rzymian. Kontynuację kultu oddawanego Bogu w jedynym sanktuarium biblijnego Izraela w Jerozolimie stanowią wspólnoty chrześcijan żyjących w wielu różnych miejscach, co podkreśla jedność Bożego planu zbawienia zapoczątkowanego w Starym Testamencie, zrealizowanego przez Chrystusa i podjętego w Kościele.

Profetyczny charakter Listów

Wychodząc od własnego doświadczenia życiowego, św. Jan podkreśla potrzebę wytrwałości jako cnoty, której najbliższa jest cierpliwość. W obliczu prześladowań, jakie spadają na chrześcijan, nie można tracić ducha. Podstawę niezachwianej nadziei stanowi wiara w Jezusa Chrystusa – ukrzyżowanego i zmartwychwstałego. To ona pomaga przezwyciężać wszystkie przeciwności i prowadzić dobre życie jako zadatek życia wiecznego. Taka jest najważniejsza i decydująca perspektywa w spojrzeniu na Kościół, symbolizowany przez siedem wspólnot chrześcijańskich w Azji. Chrześcijaństwo i jego wymagania są trudne i budzą rozmaite sprzeciwy. Jednak nawet największym trudnościom sprostają ci, którzy nie ograniczają swego miejsca w Kościele do tego, co wydarza się dzisiaj, lecz wypatrują przyszłości zamierzonej przez Boga. Prześladowania ze strony wrogów zewnętrznych oraz zło, które od wewnątrz trapi wspólnoty chrześcijańskie, przeminą. Żyjemy w doczesności jako okresie przejściowym, którego sens odsłoni się w eschatologicznej przyszłości, gdy wszystko ukaże się we właściwym świetle i zostanie sprawiedliwie osądzone.

Kościół nie jest pozostawiony sam sobie, bo trwa w nim żywa obecność zmartwychwstałego Chrystusa. Ma również, na co wskazuje obraz siedmiu gwiazd, swoich niebiańskich opiekunów oraz doczesnych przywódców. Opiera się nie na ludzkich rachubach i ustaleniach, ani rozeznaniu będącym efektem uzgodnień, ale na Słowie Bożym, które jak ostry miecz (Ef 6,17; Hbr 4,12) wyraźnie odróżnia dobro od zła. Ci, którzy wzięli na siebie odpowiedzialność za poszczególne wspólnoty, muszą mieć przed oczami obraz Syna Człowieczego, który jako zmartwychwstały Mesjasz jest równy Bogu. Uznanie tej prawdy oznacza przejście od nadziei żydowskiej do nadziei chrześcijańskiej. Nie ma powrotu do tego, co było, ponieważ przyjście Jezusa Chrystusa zapoczątkowało radykalnie nowy etap dziejów Izraela i ludzkości.

Mimo że każdy list do siedmiu Kościołów jest odmienny od pozostałych i ma własną specyfikę wynikającą z uwarunkowań i problemów, jakim należało sprostać, wszystkie mają charakter mów prorockich. Oceniając teraźniejszość i kształtując przyszłość, zawierają na początku jednakowe polecenie: „Aniołowi Kościoła w (…) napisz”. Ponieważ apostoł nie mógł opuścić Patmos, nauczanie kierowane do wspólnot jest wydawane nie przez słowo mówione, lecz przez tekst. Apostoł nie przemawia jedynie we własnym imieniu, bo jest narzędziem zmartwychwstałego Chrystusa.

Polecenia, wynikające z przenikliwej diagnozy sytuacji poszczególnych wspólnot, są bardzo dynamiczne, podyktowane czujną troską o podtrzymanie, umocnienie i oczyszczenie wiary i postępowania wszystkich, którzy je odczytywali wtedy i mieli odczytywać w przyszłości. Przypominają starotestamentowe wyrocznie prorockie, w których pochwała wyznawców wiernych Bogu, poprzedza krytykę innych, którzy odstąpili od pierwotnej wierności, a wzywając do nawrócenia, zapowiadają sąd Boży oraz niosą obietnicę zbawienia.