Listy do Siedmiu Kościołów

Co się tyczy wyznawców judaizmu, sprzeciwy z ich strony wcale nie były mniejsze. Przeciwnie, często to oni prowokowali wrogie wystąpienia pogan, odcinając się od chrześcijan żydowskiego pochodzenia poprzez silne negowanie ich żydowskości. Po pierwsze, nie uznając Boskiej tożsamości Jezusa, a tym samym wewnętrznego życia Boga, który jest Ojcem, i Synem i Duchem Świętym, wyznawcom Chrystusa zarzucali sprzeniewierzenie się wierze w jedynego Boga. Po drugie, wykluczając chrystologiczne wymiary Starego Testamentu, odmawiali chrześcijanom zakorzenienia w wierze biblijnego Izraela, traktując ich i przedstawiając jako całkowicie obce ciało, które trzeba zwalczać aż do całkowitego wyniszczenia. Po trzecie, przedmiotem narastającego sporu był misyjny dynamizm chrześcijaństwa, czyli pozyskiwanie pogan dla wiary w Jezusa Chrystusa. Rabini, którzy dokonywali wszechstronnej przebudowy judaizmu biblijnego, traktowali wybranie przez Boga i przeznaczenie do życia z Bogiem jako wyłączny przywilej Izraela. Nie mogli, bądź nie chcieli, pogodzić się z myślą, że zbawczy zamiar Boga obejmuje całą ludzkość, a Izrael ma być narzędziem i pomocą w realizacji tego dzieła.

 

Uwolnił nas od grzechów

Tradycja wczesnochrześcijańska utrzymuje, że pobyt św. Jana na Patmos był rezultatem zesłania, które miało miejsce podczas prześladowań chrześcijan podjętych za panowania cesarza Domicjana (lata 81-96). Od czasów Nerona było to drugie, tak samo krwawe prześladowanie zarządzone przez władze rzymskie. Przebywając w Efezie, a później na Patmos, apostoł pozyskiwał nowych chrześcijan oraz podtrzymywał na duchu tych, którzy już wyznawali Chrystusa. Pod koniec panowania Domicjana napisał „listy do siedmiu Kościołów, które są w Azji” (Ap 1,4), czyli siedmiu wspólnot chrześcijańskich zamieszkujących Efez (ówczesną stolicę rzymskiej prowincji Azji) oraz sześć sąsiednich miast położonych w najbardziej zaludnionych okolicach Efezu.

Listy do poszczególnych Kościołów poprzedza wspólny adres: „Łaska wam i pokój od Tego, który jest, i Który był i Który przychodzi, i od Siedmiu Duchów, które są przed Jego tronem, i od Jezusa Chrystusa, Świadka Wiernego, Pierworodnego [wśród] umarłych i Władcy królów ziemi” (Ap 1,4-5). Liczba siedem, użyta na oznaczenie siedmiu wysokiej rangi aniołów, oznacza pełnię mocy i mądrości Boga oraz Jezusa Chrystusa wywyższonego przez zmartwychwstanie, które zapoczątkowało nowy etap dziejów ludzkości. Słownictwo przejęte z wiary Izraela wyrażonej w Starym Testamencie potwierdza jedność wielowiekowej historii zbawienia, która w Jezusie Chrystusie osiągnęła apogeum. W gruncie rzeczy cała Apokalipsa jest głęboko chrystologiczna, co więcej – chrystocentryczna, i w takiej perspektywie został w niej umiejscowiony Kościół i świat. Właśnie ta perspektywa jest jedynie słuszna w patrzeniu chrześcijanina na Kościół zbudowany na fundamencie Jezusa Chrystusa, w którym Bóg objawił siebie oraz to, kim jest.

W adresie listów dominuje dziękczynienie: „Temu, który nas miłuje i który przez swą krew uwolnił nas od naszych grzechów, i uczynił nas królestwem – kapłanami dla Boga i Ojca swojego, Jemu chwała i moc na wieki wieków! Amen.” (1,5-6). Zbawienie, czyli uwolnienie od grzechów, dokonało się przez krew Jezusa przelaną na krzyżu z miłości do nas. To spojrzenie, wyraźnie obecne także w nauczaniu św. Pawła, streszcza sens Krzyża i przypomina, za jaką cenę zostaliśmy nabyci przez Boga. Owocem zbawienia jest szlachetny przywilej kapłaństwa wiernych, którzy – na wzór Izraela jako ludu Bożego wybrania – uzyskali godność królewską i kapłańską. Godność królewska oznacza współuczestnictwo we władzy Boga, a kapłańska czyni chrześcijan pośrednikami między Bogiem a resztą ludzkości w dziele zbawienia. Wszystkie późniejsze zalecenia dla poszczególnych Kościołów wynikają z tego dziękczynienia, które ma charakter liturgiczny i zobowiązuje do podjęcia odpowiedzialności za powierzoną nam godność.

Adres kończy zapowiedź:
„Oto nadchodzi z obłokami
i ujrzy Go wszelkie oko
i wszyscy, którzy Go przebili.
I będą Go opłakiwać wszystkie pokolenia ziemi.
Tak: Amen.
Ja jestem Alfa i Omega, mówi Pan Bóg, Który jest, Który był i Który przychodzi, Wszechmogący” (1,7-8).

W nawiązaniu do starotestamentowej Ewangelii męki Mesjasza utrwalonej w Księdze Izajasza i Psalmie 22 zostaje zapowiedziany powrót zmartwychwstałego Chrystusa i nieuchronny sąd nad światem. Jednym z jego skutków będzie uznanie nieprawości, które doprowadziły do śmierci Mesjasza i wyrzuty sumienia przeżywane przez prześladowców. Po raz pierwszy, bo drugi pojawi się pod koniec Apokalipsy (21,5-8), Bóg przedstawia się jako Mówiący, a uroczysta autoprezentacja „Ja jestem” nawiązuje do objawienia się Mojżeszowi w krzewie gorejącym (Wj 3,14). Pierwsza i ostatnia litera alfabetu greckiego to symbole Boga jako źródła i ostatecznego celu wszystkiego, co istnieje. Listy do siedmiu Kościołów poprzedza więc również dobitne uwypuklenie perspektywy eschatologicznej. Istnieją dwa porządki: doczesność i wieczność, zaś to, co wydarza się w doczesności, dobre i złe, ma znaczenie dla wieczności, która nas czeka.