Anna niezwykła

HISTORIA UKRYTA

Pierwsze informacje o Annie i Joachimie przynosi starożytna literatura chrześcijańska, zwana apokryficzną, przede wszystkim Protoewangelia Jakuba z II w. i tekst nazywany Ewangelią Pseudo-Mateusza. – Często o apokryfach myślimy stereotypowo, jakby były czymś zawierającym ukryte informacje. Tymczasem apokryfy to pisma, które rodziły się z pobożności pierwszych chrześcijan, chociaż Kościół nie uznał ich za kanoniczne, czyli normatywne, potrzebne do zbawienia – wyjaśnia prof. UKSW Barbara Strzałkowska, biblistka.

– Z tekstów, które posiadamy wiemy, że św. Anna i św. Joachim byli bardzo pobożni, sprawiedliwi, żyli skromnie. Byli blisko spraw Bożych, ale nie mogli doczekać się potomstwa. Tak w historiach biblijnych często bywało, jak pokazuje też historia Anny, matki późniejszego wielkiego proroka Samuela – wyjaśnia prof. Strzałkowska. Pewnego dnia kapłan nie przyjął w świątyni ofiary Joachima, właśnie z powodu bezdzietności. Nie mówiąc o tym Annie, Joachim wyszedł w góry, aby pościć. Spędził tam 40 dni i 40 nocy, a Anna zaczęła już w tym czasie opłakiwać swoje wdowieństwo – nie wiedziała, co dzieje się z jej mężem.

– Poczęcie Maryi należy postrzegać w kategorii cudu, kiedy rodzice w swojej bezsilności prosili Boga w modlitwie o dziecko, ofiarowując je na służbę w świątyni – dodaje prof. Strzałkowska. Modlitwy Joachima i Anny zostały wysłuchane.

KULT WCIĄŻ ŻYWY

Na mapie Polski możemy odnaleźć co najmniej kilka miejsc, gdzie św. Anna jest szczególnie czczona. Najbardziej znane sanktuarium jest na Górze św. Anny, gdzie znajdziemy słynącą łaskami figurę św. Anny Samotrzeciej. Według jednego ze starych przekazów mają w niej znajdować się relikwie św. Anny, o czym wspomina pergamin odnaleziony w XVII w. Legendą owiana jest historia przybycia figury do tego właśnie miejsca, ale pierwsze wzmianki o kościółku św. Anny i licznych pielgrzymkach pochodzą już z XVI w. Dzisiaj miejscem opiekują się ojcowie franciszkanie – reformaci.

Kolejne sanktuarium św. Anny leży w Smardzewicach, niewielkiej miejscowości niedaleko Tomaszowa Mazowieckiego. Właśnie tam dokładnie 400 lat temu jednemu z rolników, Wojciechowi Głowie, miała objawić się św. Anna i polecić wybudowanie kapliczki dla czci jej córki Maryi i wnuka Jezusa. Wojciech Głowa przyjął to zadanie, a św. Anna potwierdziła swoje przesłanie licznymi cudami i uzdrowieniami. Od 1639 r. miejscem opiekują się ojcowie franciszkanie, chociaż po kasacji zakonu w czasach zaborów opiekę nad sanktuarium przejęli księża diecezjalni. Franciszkanie powrócili tu w latach 70. ubiegłego wieku. Każdego roku w Smardzewicach zatrzymują się pielgrzymi Warszawskiej Akademickiej Pielgrzymki Metropolitalnej wędrujący na Jasną Górę.

Nieco bliżej Jasnej Góry, w odległości ok. 35 km, w miejscowości Święta Anna jest kolejne sanktuarium poświęcone matce Maryi, również związane z objawieniami św. Anny pod koniec XV w. Początkowo na miejscu objawień postawiono figurę Chrystusa Ukrzyżowanego, a później w tym miejscu stanęła kaplica wraz z figurą św. Anny. Dzisiaj pieczę nad sanktuarium pełnią siostry dominikanki.

W ikonografii św. Anna jest przedstawiana z Maryją jako małą dziewczynką lub jako tzw. św. Anna Samotrzeć, z Maryją i małym Jezusem. Choć najprawdopodobniej św. Anna nigdy nie poznała swojego niezwykłego wnuka. Jej atrybutem jest też księga, ponieważ uczyła Maryję Bożych prawd. Może właśnie dlatego św. Anna jest też patronką dwóch najbardziej znanych kościołów akademickich – w Warszawie i Krakowie. Jest też główną patronką diecezji opolskiej, a Kościół wspomina ją 26 lipca.

W diecezji warszawsko-praskiej św. Anna patronuje trzem wspólnotom parafialnym: w Długiej Kościelnej, w Kiczkach oraz w Jakubowie, gdzie parafianie modlą się każdego 26. dnia miesiąca za jej pośrednictwem.

PRZEZ PRYZMAT MARYI

Do dzisiaj św. Annę stawia się za wzór wychowania dzieci dla Boga. Jest patronką małżeństw i matek, a o jej wstawiennictwo wierni proszą też w modlitwie o deszcz czy poprawę pogody. Jednak prof. Barbara Strzałkowska przekonuje, że na św. Annę i św. Joachima powinniśmy patrzeć przede wszystkim z perspektywy Maryi. – Takie wydarzenia jak poczęcie Maryi, czy jej ofiarowanie w świątyni było owocem pobożności jej rodziców. Prawdopodobnie informacje o Joachimie i Annie nie zachowałyby się do dzisiaj, gdyby nie to, co później wydarzyło się w Nazarecie. Dzięki przekazom widzimy dojrzewanie Maryi. To, że w Nazarecie jako nastoletnia dziewczyna była w stanie powiedzieć Bogu „tak”, było owocem jej wcześniejszego życia w pobożnej rodzinie – podkreśla biblistka.

Jan Paweł II podczas homilii w Nazarecie w 2000 r. zaznaczył, że w Maryi dokonało się przejście od nadziei żydowskiej do nadziei chrześcijańskiej. Ta jej decyzja może być porównana do decyzji Abrahama, kiedy Bóg mówi „wstań i idź”, nie pokazując celu. Jaką trzeba mieć wiarę, żeby faktycznie wstać i iść, nie wiedząc dokąd. Podobnie Maryja, mówiąc „Fiat”, wyrusza w podróż, która nie mieści się w ludzkich kanonach, ale musiała być do tego przygotowana przez dom, w którym się wychowywała.

– Być może w imieniu Anna (hbr. Hannah – łaska) jest zapowiedź tego, co późnej wydarzyło się w życiu Maryi. Ale imię to oznacza też „wdzięk, bycie wdzięcznym”. Hannah to określenie pełnej wdzięku, pięknej kobiety. Taka właśnie jest Maryja, ale zarazem jest też bardzo silna i samodzielna, zawierza swoje życie Bogu i właśnie w tym znajduje siłę – wyjaśnia prof. Strzałkowska. Zapewne właśnie taka była też św. Anna, od której Maryja w pierwszej kolejności uczyła się kobiecości i macierzyństwa.