Dzięki wierze i kulturze, dzięki pielęgnowaniu wspólnej pamięci i poczuciu tożsamości potrafiliśmy przetrwać czas zaborów. Zachowaliśmy polskość, krzewiąc poczucie wspólnoty wszystkich obywateli, bez względu na ich wyznanie i pochodzenie. Dziś wolność to nie tylko suwerenność, ale też służba dobru wspólnemu, miłość i miłosierdzie - podkreślali biskupi podczas uroczystych Mszy św. sprawowanych 11 listopada z okazji 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.
fot. PAP/Jacek TurczykJubileuszowe obchody odbyły się w całym kraju. Polacy świętowali okrągłą rocznicę odzyskania niepodległości w różny sposób: na uroczystościach państwowych, miejskich przemarszach, podczas festynów, koncertów, biegów ulicznych, szyciem biało-czerwone flag i serc i uczestnicząc w Mszach świętych. W południe w kościołach w całym kraju zabiły dzwony.
Rano najwyższe władze państwowe na czele z prezydentem Andrzejem Dudą, marszałkami Sejmu i Senatu oraz premierem Mateuszem Morawieckim, członkami jego rządu i parlamentarzystami uczestniczyły w Mszy św. w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie. Eucharystii z udziałem Episkopatu Polski przewodniczył nuncjusz apostolski w Polsce abp Salvatore Pennacchio.
W trakcie Mszy św. nastąpiło zapalenie Świecy Niepodległości, która została ofiarowana Warszawie przez papieża Piusa IX w 1867 roku z poleceniem, by zapalono ją, gdy Polska odzyska wolność.
Na początku metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz odczytał skierowane do Polaków słowo papieża Franciszka z okazji 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.
"Wraz z Kościołem w Polsce i wszystkimi Polakami dziękuję Bogu za to, że wspierał swoją łaską i mocą kolejne pokolenia i sprawił, że przed stu laty spełniła się ich nadzieja na wolność i nie utracili jej, mimo kolejnych, bolesnych doświadczeń dziejowych, związanych z II wojną światową, nazistowską okupacją i komunistycznym reżimem" - napisał Franciszek.
Odnowa wiary, pamięci i polityki
W homilii abp Stanisław Gądecki oddał cześć przede wszystkim "polskiemu domowi czasu zaborów i jego staraniom na rzecz podtrzymania miłości do Ojczyzny". Mówił, że trzeba też wyrazić uznanie duchowieństwu, które pracowało wówczas nad świętością ludu polskiego oraz wszystkim organizatorom pracy u podstaw, którzy krzewili gospodarność, pracowitość, oświatę pośród uboższej ludności, a także szacunek wszystkim twórcom ówczesnej kultury, która kształtowała dusze Polaków, gwarantując im zachowanie ich tożsamości.
Arcybiskup wskazał, że stabilna przyszłość Polski zależy od odnowy pięciu filarów życia wspólnotowego: wiary, sumień, pamięci o przeszłości, kultury i sfery politycznej. W czasie niewoli to właśnie nadzieja płynąca z głębokiej wiary w pomoc Boga była dla naszych przodków oparciem, a potem także wtedy, gdy "trzeba było szukać jedności pomimo różnic, aby wspólnymi siłami odbudowywać kraj i bronić jego granic".
Troska o pamięć jest z kolei siłą tworzącą tożsamość istnień ludzkich. Społeczeństwo, które nie pamięta o własnej przeszłości, zatraca zasady postępowania zdobyte dzięki doświadczeniu poprzednich pokoleń i nie potrafi już stworzyć podstaw harmonijnego współistnienia i osiągania celów w przyszłości. Narody, które nie potrafią zadbać o własną historię, rozpadają się lub tracą swoją tożsamość.
Pilnym zadaniem jest wreszcie odnowa polityki. Arcybiskup wyraził nadzieję, że ludzie, którym na sercu leży praworządność, zaangażują się w zniesienie praw, które w zasadniczy sposób są sprzeczne z prawdą o człowieku i w konsekwencji uznają życie niektórych ludzi za „niewarte życia”.
Wspólnota wszystkich wyznań
Prymas Polski abp Wojciech Polak przypomniał w Gnieźnie słowa św. Jana Pawła II, który mówił, że jako naród zachowaliśmy własną tożsamość i suwerenność biorąc za podstawę przetrwania nie środki potęgi, ale własną kulturę. „Dzięki wierze i kulturze, dzięki pielęgnowaniu wspólnej pamięci i poczuciu tożsamości potrafiliśmy przetrwać czas zaborów” – podkreślił abp Polak.
„Potrafiliśmy – mówił dalej – żywiąc szacunek i krzewiąc poczucie wspólnoty wszystkich obywateli, bez względu na ich wyznanie i pochodzenie, zachować w naszych sercach polskość. Potrafiliśmy zachować ducha narodu i pragnienie niepodległości, a sto lat temu, dobrze wykorzystując ówczesną godzinę dziejów, ogłosić całemu światu: Dei providentia, populi constantia – Polonia restituta”.
Polski naród zaufał Bogu i Maryi
Abp Marek Jędraszewski podkreślił, że polski naród uczył się przez wieki „bezgranicznej i pełnej zaufania do Boga” miłości do ojczyzny. „Szczególną próbą tej miłości i doświadczeniem jej było zmaganie polskiego narodu o wolność, w końcu od końca XVIII wieku do pierwszych dekad XX wieku” – stwierdził metropolita krakowski
Wskazywał, że za działaniami w kierunku odzyskania niepodległości szło „heroiczne zmaganie o wolność wewnętrzną narodu”. W wewnętrznej wolności widziano konieczny warunek do uzyskania wolności zewnętrznej. „To właśnie przez te lata wykluwała się treść hasła: Bóg, Honor, Ojczyzna. Bóg, bo we wszystkich wysiłkach na rzecz odzyskania niepodległości zawsze było odniesienie do Boga. Honor, bo kształtowało się to szczególne poczucie honoru i osobistej wartości Polaków. Ojczyzna – wyśpiewywane przez kolejne pokolenia Polaków w postaci Mazurka Dąbrowskiego: Jeszcze Polska nie zginęła, kiedy my żyjemy” – wyjaśnił abp Jędraszewski.
Abp Wacław Depo przypomniał słowa św. Jana Pawła II wypowiedziane na Jasnej Górze w czerwcu 1979 r.: „Tutaj zawsze byliśmy wolni”. - To syntetyczne określenie wyraża istotę charyzmatu tego miejsca i rolę jaką spełnia kult jasnogórskiej Matki w kulturze narodowej, rodzinnej i osobistej wielu Polaków. Stąd stawaliśmy się wolni - mówił hierarcha.