Uroczystości przy Grobie Nieznanego Żołnierza

W uroczystościach wzięli udział m.in. podsekretarz stanu w MON Wojciech Fałkowski, dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych gen. broni Mirosław Różański, biskup polowy Wojska Polskiego Józef Guzdek i wojewoda mazowiecki Zdzisław Sipiera.

Uroczystość rozpoczęła się od odegrania przez Orkiestrę Reprezentacyjną Wojska Polskiego hymnu państwowego. Następnie dokonano zmiany posterunku honorowego.

– Dla wszystkich żołnierzy Wojska Polskiego Grób Nieznanego Żołnierza jest miejscem szczególnym – powiedział dowódca stołecznego garnizonu gen. bryg. Robert Głąb. Podkreślił, że nie przypadkowo wszystkie uroczystości wojskowe odbywają się w tym miejscu. – To tutaj skupia się 1000-letnia, chwalebna historia chwały naszego kraju a szczególnie tych, którzy postanowili poświęcić temu krajowi, jego wolności i niezawisłości to, co mieli najcenniejsze, swoje życie – powiedział. Wyraził radość, że w uroczystości na placu Piłsudskiego biorą udział reprezentanci szkół i klas o profilu wojskowym.

Podczas uroczystości odczytany został akt erekcyjny, który towarzyszył powstaniu Grobu Nieznanego Żołnierza 2 listopada 1925 r. Żołnierze Batalionu Reprezentacyjnego oddali salwę honorową.

Zdaniem wiceministra Fałkowskiego Grób Nieznanego Żołnierza jest „znakiem solidarności i godności żołnierza, który nie musi mieć imienia i nazwiska”. – Symbolem żołnierza, który nie walczył w jednej konkretnej bitwie, ale trwał na posterunku wierny rozkazom i wierny służbie państwu. Żołnierza, który przez swą służbę i ofiarę życia zasłużył, aby być pamiętany – powiedział.

Fałkowski podkreślił, że fragment arkad Pałacu Saskiego, w który znajduje się Grób Nieznanego Żołnierza jest także symbolem państwa polskiego, „które trwa mimo wichur wojennych, strasznych losów i zagłady swoich obywateli”. – To jest państwo, które tutaj jest reprezentowane jest przez pamięć i te potrzaskane mury. To jest symbol Polski. Stoimy w miejscu, w którym splatają się losy żołnierza i państwa. Nic lepiej nie pokazuje tego związku, że państwo opiera się na obywatelach, a kiedy jest taka potrzeba obywatele stają się żołnierzami. To jest ten symbol, który pokazuje ofiarę, ale pokazuje także nieustępliwość i chęć trwania przy Rzeczpospolitej – powiedział.

Delegacje złożyły kwiaty na płycie pomnika. Uroczystości zakończyła defilada żołnierzy Batalionu Reprezentacyjnego.

Podczas I wojny światowej po raz pierwszy zetknięto się z problemem tysięcy poległych i niezidentyfikowanych żołnierzy. Ich prochy leżały często z dala od Ojczyzny, w pobliżu miejsc bitewnych. Pamięć o nich postanowiono zachować wystawiając pomniki, które symbolicznie byłyby hołdem wdzięczności dla wszystkich niezidentyfikowanych poległych żołnierzy.

Jako pierwsi zdecydowali się na ten krok Francuzi. 2 listopada 1918 r. tamtejszy rząd wniósł do parlamentu projekt sprowadzenia prochów Nieznanego Żołnierza i złożenia ich w Panteonie. Projekt przegłosowano 9 listopada 1920 r., a jego realizację wyznaczono na 11 listopada 1920 r. Ostatecznie Nieznany Żołnierz armii francuskiej spoczął pod Łukiem Triumfalnym. Z ośmiu cmentarzy znajdujących się pobliżu miejsc bitew przywieziono ciała niezidentyfikowanych żołnierzy. Umieszczono je w jednakowych trumnach. W obecności ministra wojny Andre Maginota (na jego cześć powstał późniejszy system obronny bunkrów francuskich), August Thien, żołnierz 132. Pułku Piechoty wybrał jedną z trumien i złożył na niej wiązankę kwiatów, wybierając w ten sposób prochy, które złożono następnie pod Łukiem Triumfalnym. Na metalowej płycie, przykrywającej kryptę, widnieje napis „Tu spoczywa żołnierz francuski, który poległ za ojczyznę”.

3 listopada 1920 r. uchwałę o upamiętnieniu brytyjskiego nieznanego żołnierza podjął parlament brytyjski, zalecając sprowadzenie prochów Nieznanego Żołnierza brytyjskiego z Francji i złożenie ich w nawie głównej sławnego Opactwa Westminsterskiego. Trumna została wybrana w podobny sposób, w jaki dokonano tego we Francji. Pogrzeb nieznanego żołnierza odbył się 11 listopada 1920 r. Kolejnych latach podobne pomniki-groby powstały jeszcze w USA (1921) i Belgii (1922).

Idea budowy w Warszawie Grobu Nieznanego Żołnierza powstała w 1923 roku. 24 stycznia 1925 r. ówczesny minister spraw wojskowych gen. dyw. Władysław Sikorski przedstawił Radzie Ministrów wniosek w sprawie ustanowienia i budowy Grobu Nieznanego Żołnierza, proponując jego lokalizację w centralnym punkcie kolumnady Pałacu Saskiego. Wystrój Grobu zaprojektował Stanisław Ostrowski. Jadwiga Zarugiewiczowa została symboliczną Matką Nieznanego Żołnierza. W dniu 29 października 1925 roku na Cmentarzu Obrońców Lwowa wskazała jedną z trzech trumien zawierających prochy bezimiennych żołnierzy, którą przetransportowano do Warszawy i uroczyście złożoną w kolumnadzie Pałacu Saskiego, po uroczystym pogrzebie w archikatedrze św. Jana Chrzciciela, w dniu 2 listopada 1925 r.

Obok trumny do niszy wstawiono 14 urn z ziemią z pól bitewnych. Od tamtego czasu GNŻ stał się panteonem narodowej pamięci, miejscem składania kwiatów podczas uroczystości państwowych i wojskowych oraz oficjalnych wizyt zagraniczny delegacji wysokiego szczebla. Kolumnada Pałacu Saskiego została zniszczona w 1944 roku. Zachował się jednak jej fragment z Grobem Nieznanego Żołnierza.

2 czerwca 1979, podczas swojej pierwszej pielgrzymki do Polski, przy Grobie Nieznanego Żołnierza modlił się papież Jan Paweł II, który złożył swój podpis w Księdze Pamiątkowej GNŻ. W 1988 r. w Wojskowym Instytucie Historycznym opracowano treść nowych 12 tablic upamiętniających całe militarne dzieje Polski, umieszczając na nich nazwy 142 pól bitewnych od Cedyni do Berlina. W tym roku została odsłonięta jeszcze jedna tablica zawierająca nazwy miejsc związanych z walkami powojennego podziemia niepodległościowego i obławą augustowską.

Podobnie jak dawniej, tak i dziś na płycie GNŻ kwiaty składają odwiedzający nasz kraj najwyższej wysokiej rangi osobistości – koronowane głowy, przedstawiciele świata polityki, sił zbrojnych, delegacje krajowych i zagranicznych władz państwowych oraz różnego rodzaju organizacji, a także ambasadorzy obejmujący misję dyplomatyczną w Warszawie.