Ukraina: stulecie bitwy pod Kostiuchnówką

Ordynariusz wojskowy przewodniczył Mszy Świętej w intencji żołnierzy poległych w najkrwawszej bitwie Legionów Polskich, która zadecydowała o umiędzynarodowieniu sprawy niepodległości Polski na konferencji w Wersalu w 1918 r. Po zakończonej Eucharystii odmówione zostały modlitwy ekumeniczne i apel pamięci. Organizatorem uroczystości był Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Członkowie delegacji, która przybyła na Ukrainę już wczoraj, odwiedzili m.in. Centrum Dialogu Kostiuchnówka. Oprawę muzyczną liturgii zapewniła Orkiestra Wojskowa w Lublinie, pod dowództwem st. chor. sztab. Andrzeja Zaręby. Obecne były też poczty sztandarowe organizacji pozarządowych.

W homilii bp Guzdek parafrazując słowa św. Pawła Apostoła z Listu do Rzymian powiedział: Któż nas może odłączyć od miłości Ojczyzny? Utrapienie, ucisk czy prześladowanie, głód czy nagość, niebezpieczeństwo czy miecz? To z tego powodu, że jesteśmy Polakami, „zabijają nas przez cały dzień, uważają nas za owce przeznaczone na rzeź”. 

Ordynariusz wojskowy podkreślił, że przez cały czas zaborów Polacy upominali się o własną Ojczyznę, wzniecając narodowe powstania. Przypomniał, że przez okres zaborów zamykano ich do więzień, wywożono na Sybir. Dodał, że nasi rodacy byli pozbawiani chrześcijańskiego pogrzebu i grobów. – Największa bitwa stoczona przez Legiony Polskie pod Kostiuchnówką przed stu laty wpisuje się w nasze zmagania o wolność i niepodległość Ojczyzny. W tamtym czasie miłość ojczystego kraju nakazała synom naszego narodu przelewać krew w walce z carską armią w celu osłabienia jej potęgi, z nadzieją na odrodzenie polskiego państwa – podkreślił. 

Zdaniem biskupa polowego siłę i motywację do walki nasi przodkowie czerpali z wiary wyniesionej z rodzinnego domu. – Źródłem ich siły był Chrystus. (…) Słuchając przypowieści o ziarnie, które musi obumrzeć, aby wydać plon, gotowi byli na śmierć, byle tylko Ojczyzna zmartwychwstała. Nie pytali, co mi Ojczyzna może dać, wszak jej nie było, ale co ja mogę jej ofiarować – powiedział

Biskup Guzdek zachęcił zgromadzonych na cmentarzu wojennym w Kostiuchnówce do modlitwy za poległych i zmarłych żołnierzy Legionów Polskich. – To ci, których serca i umysły zostały ukształtowane przez wiarę, zapisali piękną kartę w historii naszego narodu. Godni są pamięci! Niech ich ciała spoczywają w pokoju! A dusze, które – mamy nadzieję – są już w niebie, niech orędują na nami, abyśmy w chwilach próby pozostali wierni Bogu i Ojczyźnie – powiedział. 

We Mszy Świętej uczestniczyli m.in. Jan Kasprzyk, p.o. Kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, potomkowie Legionistów Polskich, m.in. Bogusław Nizieński, sędzia i kawaler Orderu Orła Białego, syn Kazimierza Nizieńskiego, który przed 100 laty brał udział w bitwie, przedstawiciele Wojska Polskiego i harcerze.
Po zakończeniu Eucharystii odmówione zostały modlitwy ekumeniczne przez Biskupa Polowego, ks. mjr. Jana Kota, z prawosławnego Ordynariatu Wojska Polskiego i ks. płk. SG Kornela Undasa z ewangelickiego duszpasterstwa wojskowego.

Po Mszy Świętej odbył się apel pamięci, połączony ze złożeniem kwiatów na Polskim Cmentarzu Wojennym oraz uroczystość wręczenia medali Pro Patriae 23 osobom zasłużonym w upamiętnienie walk Legionów Polskich pod Kostiuchnówką. W dzieło pamięci o bitwie od lat zaangażowani są harcerze z Chorągwi Łódzkiej ZHP. Nad grobami polskich żołnierzy zabrzmiała "Pierwsza Brygada", hymn legionowy, od kilku lat pieśń reprezentacyjna Wojska Polskiego.

Jesienią 1915 r. Legiony Polskie, walczące dotąd w rozproszeniu na wielu odcinkach frontu, dotarły na Wołyń w okolice rzek Styr i Stochód. Tam po raz pierwszy od początku wojny wszystkie trzy brygady legionowe wystąpiły na jednym terenie i pod wspólną komendą jako zwarta siła zbrojna. Wiosną 1916 roku ruszyła rosyjska ofensywa. Jedno z uderzeń skierowane było na obsadzony przez Legiony rejon Kostiuchnówki. 
Główny atak Rosjan nastąpił na pozycje zajmowane przez I Brygadę Legionów, dowodzoną osobiście przez Józefa Piłsudskiego. Przez trzy dni – od 4 do 6 lipca 1916 roku – Polacy w zaciętych walkach skutecznie odpierali napór przeważających liczebnie Rosjan, nie dopuszczając do przerwania frontu, co wydatnie przyczyniło się do zatrzymania rosyjskiej ofensywy.

Podczas bitwy zginęło, odniosło rany lub zaginęło bez wieści około 2 tysiące oficerów i żołnierzy. Największe straty, przekraczające 50 procent stanu osobowego, poniósł 5. Pułk Piechoty I Brygady.

Znaczenie militarnego wysiłku legionistów w tej bitwie było niezwykle doniosłe. Bitwa potwierdziła wielką wartość bojową oddziałów polskich walczących o Niepodległość swojej Ojczyzny wywołała reakcję Państw Centralnych, a następnie Ententy, w wystąpieniach których, po raz pierwszy po latach zaborów, na forum międzynarodowym pojawiła się sprawa Polski i jej niepodległości. W rezultacie przyniosło to powstanie niepodległej Polski, a legioniści, zahartowani w bojach o Nią, stali się w wolnej Polsce zaczątkiem Wojska Polskiego.

Bitwa pod Kostiuchnówką była największą i najkrwawszą bitwą Legionów Polskich z armią rosyjską podczas I wojny światowej. Walki zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza na jednej z tablic, w okresie II Rzeczypospolitej i po 1990: „Kościuchnówka", 4 listopada 1915 i 4-6 lipca 1916”.