Symbole narodowe - instrukcja obsługi

Odpowiednie do wagi symbolu narodowego powinno być także jego prezentowanie. I tak np. flaga nie może dotykać ziemi ani ocierać się o ściany, stąd – jeśli jest wywieszana na drzewcu – wysokość płata flagi powinna stanowić jedną trzecią długości całego drzewca. Według protokołu najlepiej, by drzewce było nachylone pod kątem 45 stopni, ale nie jest to bezwzględny wymóg. Nie wiesza się flagi, jeśli jest brudna lub postrzępiona. Jeśli nie da się jej wyczyścić lub naprawić, trzeba ją zutylizować. Godnym sposobem zniszczenia zużytej flagi jest jej niepubliczne spalenie. Możliwe jest także godne zniszczenie przez rozdzielenie barw.

Każdy może sobie flagę umieścić na maszcie przed domem, jednak po zapadnięciu zmroku albo trzeba ją zdjąć, albo powinna być ona non stop oświetlona, jak to jest np. na gmachu Sejmu RP lub Pałacu Prezydenckiego. Nie dotyczy to flagi zainstalowanej na budynku, w oknie czy na balkonie.

FLAGA Z POLSKĄ WALCZĄCĄ?

Obchodząc Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, nie można jednak nie zapytać: co wtedy, gdy forma prezentacji Orła Białego, barw RP czy „Mazurka” odbiega od powyższych standardów i definicji? Czy wtedy pozostają nadal naszymi narodowymi symbolami? Czy można po nie sięgać, manifestować, nie narażając się na karę? Czy możemy – inaczej niż w przypadku godła czy flagi RP – dowolnie je modyfikować i wykorzystywać w celach handlowych, naukowych bądź artystycznych?

Przydatny w tym kontekście jest art. 16 omawianej ustawy, mówiący, że „symbole Rzeczypospolitej Polskiej nie mogą być umieszczane na przedmiotach przeznaczonych do obrotu handlowego”, jednak „dozwolone jest umieszczanie na przedmiotach przeznaczonych do obrotu handlowego godła lub barw Rzeczypospolitej Polskiej w formie stylizowanej lub artystycznie przetworzonej”.

– W świetle tego przepisu możemy niestandardowe wersje godła czy flagi uznać za ich artystyczne odpowiedniki, wariacje na temat symboli narodowych – sugeruje ks. dr Paweł Dudziński, historyk i heraldyk, przewodniczący Komisji Heraldycznej przy MSWiA, zajmującej się opiniowaniem herbów, symboli i odznaczeń państwowych oraz samorządowych, a także wpływających do parlamentu projektów ustaw zmieniających ustawę z 1980 r.

To, czego nie można robić z godłem czy flagą RP, można z jego artystyczną wariacją. Można więc wariacje białego orła i barw RP umieszczać na „odzieży patriotycznej”. Można na wariacji flagi RP – i tylko w takim przypadku – umieścić np. symbol Polski Walczącej, tego czy innego patriotycznego hasła, grafiki lub choćby – jak bywa na zawodach – nazwy miasta, z którego się przybyło, by kibicować polskim sportowcom. Dlatego też, jeśli np. potrzeba skrócić postrzępioną flagę, nie trzyma ona proporcji lub koloru lub nie mamy do flagi odpowiedniego drzewca, można 2 maja na swoim balkonie wywiesić biało-czerwoną jako stylizację flagi państwowej RP.

Te i im podobne działania, za pomocą których możemy zamanifestować naszą tożsamość narodową oraz przywiązanie do Polski, są obwarowane jedynie nielicznymi ograniczeniami. Pozostaje np. wymóg, by na wariacjach flagi RP szerokość pasów białego i czerwonego była równa. W każdym jednak wypadku wariacji flagi, godła czy hymnu RP spełniony musi być warunek sine qua non: treść umieszczona na symbolu narodowym musi wyrażać szacunek i cześć dla tego symbolu, a już na pewno nie może być dlań w żaden sposób obraźliwa. Tak więc można np. wyprodukować i nosić biało-czerwoną koszulę z patriotycznym przesłaniem, nie można jednak zaakceptować na biało-czerwonej ksenofobicznych haseł czy butelki piwa, nie mówiąc już o biało-czerwonej wycieraczce do butów.

Dodać warto, że chociaż inne państwa mają do swoich barw narodowych różny stosunek, na terenie Polski obowiązuje względem nich taki sam szacunek, jak dla naszych symboli. W Polsce obcokrajowcy mogą w sposób wolny manifestować swoje barwy narodowe w przestrzeni prywatnej; np. na balkonie mieszkania, gdzie mieszkają Ukraińcy, wywieszać flagę ukraińską. Jednak umieszczanie obcych barw narodowych w polskiej przestrzeni publicznej bez polskich barw narodowych – jak np. na warszawskich autobusach i tramwajach, gdzie mamy barwy Ukrainy i Warszawy – jest w żaden sposób nieuprawnione.