W przypadku obrazy uczuć religijnych osoba, u której pojawiła się negatywna reakcja związana ze znieważającym zachowaniem wobec przedmiotu czci religijnej, może zawiadomić odpowiednie organy o możliwości popełnienia przestępstwa – mówi dr Joanna Banasiuk.
Z dr Joanną Banasiuk, prawnikiem, rozmawia Irena Świerdzewska
Coraz więcej w Polsce obrażania uczyć religijnych. Czy te przypadki naruszają obowiązujące w Polsce prawo?
Obowiązujące w Polsce rozwiązania normatywne penalizują obrazę uczuć religijnych. Zgodnie z art. 196 Kodeksu Karnego, kto obraża uczucia religijne innych osób, znieważając publicznie przedmiot czci religijnej lub miejsce przeznaczone do publicznego wykonywania obrzędów religijnych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch. Wskazuje się, że cechą charakterystyczną zachowania znieważającego jest wyrażenie pogardy, zamiar poniżenia lub wyszydzenia. Jak zauważył Sąd Najwyższy w jednym z wyroków, znieważenie, aby podlegało karze, powinno mieć charakter obiektywny w znaczeniu uwzględnienia przy ocenie danego zachowania społecznych norm kulturowo-obyczajowych oraz powszechnie przyjętych kryteriów oceny. Znieważenie musi mieć dodatkowo charakter publiczny. W ocenie Sądu Najwyższego sprowadza się do tego, że znieważenie przedmiotu czci religijnej może zostać dostrzeżone przez większą lub bliżej nieokreśloną liczbę osób.
Jak katolicy mogą reagować w takich sytuacjach?
W przypadku obrazy uczuć religijnych osoba, u której pojawiła się negatywna reakcja związana ze znieważającym zachowaniem wobec przedmiotu czci religijnej lub miejsca przeznaczonego do wykonywania obrzędów religijnych, może zawiadomić odpowiednie organy o możliwości popełnienia przestępstwa. Negatywne emocje pojawiające się u danej osoby powinny przy tym wykraczać poza samą ocenę danego zachowania. Powinny przełożyć się na odpowiednią konkretną reakcję.
Do kogo możemy się zwracać, czego oczekiwać?
Organem, do którego można skierować na piśmie zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa, jest prokuratura rejonowa właściwa dla miejsca popełnienia przestępstwa – trzeba to sprawdzić, zanim wyśle się zawiadomienie. Właściwa do złożenia zawiadomienia jest prokuratura rejonowa miejsca, w którym sprawca działał albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego (w omawianym przypadku „obraza uczuć religijnych”) nastąpił lub – według zamiaru sprawcy – miał nastąpić.
Można wnosić o wszczęcie w danej sprawie postępowania przygotowawczego, ściganie i ukaranie sprawcy. Można także zwrócić się o pomoc do organizacji pozarządowych, które zajmują się systematycznym monitorowaniem zachowań wypełniających przesłanki dyskryminacji chrześcijan czy znamiona obrazy uczuć religijnych.
Co? Gdzie? Kiedy?
