Ochrona dzieci i młodzieży
W czerwcu 2013 r. Konferencja Episkopatu Polski powołała na szczeblu ogólnokrajowym koordynatora ds. ochrony dzieci i młodzieży, którym został jezuita o. Adam Żak. Zakres jego obowiązków jest bardzo szeroki. Jest to m.in. wspieranie wymiany doświadczeń na poziomie krajowym; wspieranie działań osób odpowiedzialnych za prewencję w kościelnych jednostkach organizacyjnych oraz w grupach dzieł wychowawczych i oświatowych; wypracowanie standardów jakości w zakresie prewencji i ich upowszechnianie; opracowanie i rozwój ogólnopolskich programów szkoleniowych jak również współpraca z mediami w celu tworzenia przychylnej atmosfery dla ochrony dzieci i młodzieży przed wykorzystaniem seksualnym w skali całego społeczeństwa.
Dzięki inicjatywie krajowego koordynatora ds. ochrony dzieci i młodzieży w każdej polskiej diecezji i w każdym większym zgromadzeniu zakonnym został wyznaczony delegat ds. ochrony dzieci i młodzieży. Tworzą oni ogólnopolską sieć. W całej Polsce biskupi oraz wyżsi przełożeni zakonów męskich mianowali w sumie 80 delegatów oraz 69 duszpasterzy. Delegaci są we wszystkich polskich diecezjach, a niektóre wyznaczyły więcej niż jednego duszpasterza.
Centrum Ochrony Dziecka
Ponadto ks. Adam Żak w marcu 2014 r. utworzył kościelne Centrum Ochrony Dziecka (COD) w Krakowie przy Akademii Ignatianum, które jako międzywydziałowa jednostka uczelniana przygotowuje i przeprowadza programy szkoleniowe, organizuje studia podyplomowe, doradza i monitoruje budowę systemu interwencji i prewencji oraz współpracuje ze specjalistami w zakresie psychologii i psychoterapii oraz innych dziedzin potrzebnych w pomaganiu pokrzywdzonym oraz budowaniu bezpiecznych środowisk.
Równocześnie ze szkoleniami delegatów i duszpasterzy wyznaczonych przez przełożonych COD rozpoczęło systematyczne szkolenia dla księży diecezjalnych i zakonnych pracujących w duszpasterstwie. W niektórych diecezjach uczestniczyło po kilkuset księży. W wielu miejscach przyjmuje się taki model, że szkolenie w zakresie ochrony dzieci i młodzieży staje się stałym elementem formacji po święceniach. Również wiele seminariów diecezjalnych i zakonnych realizuje programy szkoleń dla kleryków. Przeszkolonych zostało już około 2 tys. osób, które mogą się przyczynić do zarówno do pomagania pokrzywdzonym jak i do prewencji.
Dodatkowo przed Światowymi Dniami Młodzieży w r. 2016 zostało przeszkolonych w całej Polsce ok. 1500 wolontariuszy.
Profilaktyka i działania na etapie formacji kapłańskiej
Trzeci z kolei aneks do „Wytycznych” wskazuje na te elementy w programie formacji do kapłaństwa, które są istotne z punktu widzenia profilaktyki. Przypomina się, że w formacji do kapłaństwa "nie może zabraknąć właściwego traktowania i przeżywania sfery seksualnej oraz umiejętnego przygotowania do życia w czystości i celibacie". Ponadto "kształtowanie właściwej tożsamości seksualnej powinno dokonywać się przez świadomą akceptację tej sfery i ukierunkowanie jej na głębszą integrację ze sferą emocjonalną i duchową". Formacja seminaryjna to jedno z najważniejszych miejsc długofalowej prewencji. Konferencja Rektorów WSD we współpracy z COD i ze specjalistami z różnych dziedzin przeprowadza regularne szkolenia wychowawców seminaryjnych.
W trzecim aneksie przypomina się, że "droga do rozeznania ewentualnych trudności w sferze seksualnej powinna rozpoczynać się już w momencie przyjmowania kandydata do seminarium lub zakonu". Wobec tego zgłaszający się kandydat powinien przejść stosowne badanie psychologiczne, pogłębiony wywiad oraz testy, które pozwolą jemu samemu i jego formatorom odpowiednio ustawić formację ku dojrzałości ludzkiej we wszystkich wymiarach, w tym do dojrzałego przeżywania swojej seksualności w dobrowolnie przyjętym celibacie.
W związku z tym do seminarium duchownego lub instytutu zakonnego nie należy przyjmować kandydatów, u których stwierdzono "występowanie zaburzeń w sferze seksualnej, w tym głęboko zakorzenionej orientacji homoseksualnej".
Następnie, na etapie formacji, przedmiotem wykładów i konferencji powinna być także tematyka związana z "kształtowaniem dojrzałej seksualności". Należy ją również uwzględnić w kierownictwie duchowym oraz w innych działaniach służących rozwojowi życia duchowego.
Ponadto, "kandydaci do kapłaństwa lub życia zakonnego powinni otrzymać konieczną wiedzę w zakresie odpowiedzialności, na forum kościelnym i państwowym, za przestępstwa przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu, w szczególności popełnione z osobami niepełnoletnimi, a także w zakresie obowiązujących procedur przewidzianych w prawie powszechnym i w prawie lokalnym w odniesieniu do kontaktu z ofiarami nadużyć seksualnych, popełnionych przez duchownych".
Aktualnie trwa proces przystosowania do polskich warunków zasad formacji świeżo wydanych przez watykańską Kongregację ds. Duchowieństwa, które uwzględniają doświadczenia Kościoła powszechnego zdobyte i weryfikowane w krajach, które pierwsze przeszły przez kryzys związany z wykorzystywaniem seksualnym dzieci i młodzieży przez księży.
Co? Gdzie? Kiedy?
