Nastolatków cyfrowe życie

Około 30 proc. nastolatków pozostaje on-line cały czas, niezależnie od miejsca pobytu, a 93,4 proc. codziennie korzysta z internetu w domu.

Internet w szkole i edukacji, tożsamość sieciowa, zachowania ryzykowne i cele użytkowania to tylko niektóre obszary pokazane w raporcie. Instytut NASK przeprowadził badanie tych obszarów w życiu nastolatków już drugi raz.

– Chcieliśmy dowiedzieć się, jak młodzi ludzie funkcjonują w świecie internetu. Co jest dla nich ważne, w jaki sposób korzystają z zasobów sieci, jak komunikują się między sobą i ze światem dorosłych. Internetowy portret dzisiejszych polskich nastolatków to obraz będący istotną wskazówką dla tych wszystkich, którzy dziś kształtują obraz polskiego internetu, polskiej szkoły czy rynku pracy. Bez takiej wiedzy planowanie i realizacja nowych programów, zmian w edukacji, byłoby bardzo trudne – wyjaśnił dyrektor Pionu Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w instytucie NASK Marcin Bochenek.

Badanie pokazało, że ok. 30 proc. nastolatków jest on-line cały czas, niezależnie od zmian miejsca pobytu. 93,4 proc. codziennie korzysta z internetu w domu, przede wszystkim do komunikacji ze znajomymi ze szkoły. Dominujący odsetek stanowią również kontakty ze znajomymi spoza szkoły (85,4 proc.). Stały kontakt ("kilka razy dziennie") za pośrednictwem internetu ze swoim chłopakiem/dziewczyną deklaruje 45,4 proc. badanych.

Jednocześnie badanie pokazało, że życie towarzyskie w sieci obciążone jest takimi samymi wadami, jak w realu. Wielu badanych styka się z zachowaniami nazywanymi umownie "cyberprzemocą". – Najczęstszymi, obserwowanymi przez młodzież negatywnymi zjawiskami, są: wyzywanie ich znajomych (59,7 proc. deklaruje, że się z tym zetknęła) oraz poniżanie ich i ośmieszanie (58,1 proc.). Rozpowszechnianie kompromitujących materiałów na temat swoich znajomych zauważyło 33,3 proc. badanych. Straszenie znajomych zaobserwowało 34,2 proc. badanych osób, a ich szantażowanie za pośrednictwem internetu aż 24,4 proc. Dość częste są także próby podszywania się pod inne osoby. Takie obserwacje deklaruje 40,5 proc. badanych – podał prof. Maciej Tanaś z NASK.

Według niego, niepokojące jest to, że o takich zdarzeniach młodzież rzadko powiadamia rodziców lub nauczycieli. 39 proc. w takiej sytuacji po prostu nie robi nic, a ekspozycja na prześladowanie może mieć realne, niekiedy poważne konsekwencje.

– Internet jest miejscem, które pomaga nastolatkom zaspokajać ich potrzebę przynależności i akceptacji społecznej oraz budować swój wizerunek i przestrzeń społeczną. Permanentny dostęp do Internetu stał się trwałym atrybutem osobistej przestrzeni czy interakcji społecznych, a dostęp do wirtualnej sieci pozycjonuje nastolatka w hierarchii rówieśników oraz może wpływać na jego samoocenę. To, co kilka dekad temu dokonywało się w przestrzeni szkolnej i podwórkowej, obecnie zostało przeniesione na monitor smartfona i komputera – podkreślają współautorzy publikacji dr Agnieszka Wrońska i dr Rafał Lange z NASK.

Autorzy oceniają, że czas spędzany w internecie przez młodzież będzie się wydłużał za sprawą rosnącej liczby usług oferowanych on-line. Aby spędzali ten czas możliwie jak najbezpieczniej i najbardziej wartościowo, potrzebują mądrego wsparcia ze strony dorosłych. Badania pokazują, że nie otrzymują go dostatecznie dużo.

– Zadaniem osób dorosłych jest wprowadzanie dzieci w nowe przestrzenie społeczne. Przewodnictwo to powinno polegać na kontroli, wyjaśnianiu, segmentowaniu nowych treści i znaczeń. Tymczasem młode pokolenie zostało "opuszczone" przez dorosłych w przestrzeni wirtualnej. Współczesny nastolatek-internauta poznaje internet (z jego treściami i interakcjami) w sposób niekontrolowany i nieuporządkowany. Treści, z którymi się tam spotyka, nie są przez jego rodziców i nauczycieli obserwowane i filtrowane – piszą w raporcie Wrońska i Lange.

Ogólnopolskie badania młodzieży "Nastolatki 3.0" zostały zrealizowane przez Pracownię Edukacyjnych Zastosowań Technologii Informacyjno-Komunikacyjnych NASK. Badania te są poszerzoną kontynuacją badań "Nastolatki wobec Internetu" z 2014 roku, które zostały zainicjowane i podjęte na zlecenie Rzecznika Praw Dziecka, a przeprowa­dzone przez NASK i Pedagogium – Wyższą Szkołę Nauk Społecznych w Warszawie. Zawierało najważniejsze pytania z kwestionariusza z 2014 roku wraz z obszernym zestawem nowych pytań. Celem badań była analiza aktywności nastolatków w internecie, edukacyjnej roli internetu i urzą­dzeń mobilnych, przyjmowanej przez nastolatki sieciowej tożsamości, ich zachowań, świadomości zagrożeń i sposobów reagowania na przemoc. (PAP)