Moda na talerzu

Jeszcze kilka lat temu dieta była nieodłącznym synonimem odchudzania. Przesadnie akcentowana w mediach moda na szczupłą sylwetkę powodowała, że poszukiwanie sposobu szybkiej utraty wagi niejednej osobie spędzało sen z powiek. Obecnie podejście Polaków się zmienia, ale rodzi się pytanie, czy aby na pewno zmiany zmierzają we właściwym kierunku…

JAKIE MAMY NAWYKI?

Według statystyk CBOS dotyczących nawyków żywieniowych Polaków w 2019 r. zdecydowana większość badanych (aż 80 proc.) była przekonana, że odżywia się zdrowo lub bardzo zdrowo. Rzadziej niż co piąta osoba deklarowała, że jej dieta jest niezdrowa. Jak pokazała inna ankieta przeprowadzona przez CBOS w tym samym roku, co czwarty ankietowany wykluczał z jadłospisu konkretne produkty lub ograniczał ich spożycie.

Diety eliminacyjne najczęściej stosowali najmłodsi respondenci (33 proc. badanych w wieku 18–24 lata), ale ta grupa była też najmniej konsekwentna w swoich postanowieniach – dietę stosowała przez krótki czas i szybko wracała do dawnych nawyków. Rezygnacja lub ograniczenie spożycia w największym stopniu dotyczyły cukru i słodyczy (57 proc.), tłustych potraw (28 proc.) i alkoholu (20 proc.), produktów glutenowych (14 proc.), gotowych dań (14 proc.) oraz kawy (14 proc.). Motywacje, w porównaniu z poprzednim badaniem, przeprowadzonym w 2014 r., niewiele się zmieniły. Zmieniamy dietę, ponieważ: chcemy się zdrowo odżywiać, poprawić samopoczucie i kondycję (35 proc.), taka potrzeba wynika z naszych chorób i dolegliwości (34 proc.) lub też chcemy zrzucić zbędne kilogramy (32 proc.). Nieco rzadziej wymieniano wskazania lekarza, a sporadycznie powodem były światopogląd, zmiana upodobań kulinarnych, zachęta znajomych, względy finansowe czy też przykład płynący od któregoś z domowników.

DIETA, ALE NIE CUD

W ubiegłym roku za najlepsze diety uznano dietę śródziemnomorską, DASH i fleksitariańską, wskazuje „U.S. News & World Report 2021”. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że słowo „najlepsza” czy „skuteczna” może oznaczać zupełnie coś innego niż szybka utrata wagi. – Wszystkie zwycięskie diety opierają się na dużym spożyciu owoców i warzyw, produktów zbożowych pełnoziarnistych (kasze gruboziarniste, pieczywo razowe, makaron razowy), nasionach roślin strączkowych (fasola, soczewica, bób, soja) i orzechach oraz tłuszczach pochodzenia roślinnego z ograniczonym, niewielkim udziałem produktów będących źródłem białka zwierzęcego, takich jak mięso drobiowe, ryby czy produkty mleczne. Wszystkie te diety zalecają oczywiście także ograniczenie soli i cukru. Ta grupa diet została uznana również za najłatwiejsze do stosowania. Wybór jednej z nich przynosi największe korzyści zdrowotne – wyjaśnia dr Katarzyna Wolnicka, kierownik Zakładu Edukacji Żywieniowej NIZP PZH-PIB.

Ostatnie miejsca w rankingu stworzonym przez ekspertów zajęły m.in. dieta paleo, dieta opierająca się na surowej żywności – tzw. raw food – dieta Atkinsa czy też ketogeniczna. – Te modne diety eliminują całe grupy produktów lub wymagają ekstremalnych zmian nawyków żywieniowych, które mogą prowadzić do niedoborów składników odżywczych, i nie zostały dobrze ocenione przez specjalistów od zdrowia. Kuszą one szybkim efektem, którego z reguły nie da się utrzymać w dłuższym okresie – dodaje ekspert.