Co – od strony psychologicznej – może pomóc księżom w pełnieniu ich służby?
Ważne jest poznanie własnych talentów, czyli odkrycie, co łatwiej przychodzi konkretnemu kapłanowi, w czym się spełnia, które aktywności lubi, a jakie obowiązki są dla niego trudniejsze. Niektórzy duchowni otrzymują od przełożonych zadania zgodne z ich predyspozycjami. Ktoś może być energiczny i kontaktowy, dzięki temu będzie czuł się dobrze w pracy z młodzieżą, inny kapłan, o cechach flegmatyka, lepiej odnajdzie się w zajęciach administracyjnych. Oczywiście zdarza się, że ksiądz otrzymuje funkcję nieodpowiadającą jego osobowości. W takiej sytuacji będzie miał więcej wyzwań, aby przekroczyć siebie i nie zgorzknieć. Pomocne są szkolenia, warsztaty, dobra literatura, wsparcie i ocena pracy przez kompetentną osobę, żeby poszerzyć umiejętności, na ile to możliwe.
Służba kapłańska wymaga ciągłych kontaktów z ludźmi i rozwiązywania różnych problemów. Jak sobie z tym radzić?
Część duchownych ma naturalne warunki do bycia elastycznymi wobec zmieniającej się rzeczywistości. Inni lepiej odnajdują się w świecie książek, nauki, uporządkowanej przestrzeni i zasad. Nie lubią zmieniających się warunków życiowych, niespodziewanych zmian planów albo gdy danego dnia nieustannie ktoś czegoś od nich chce. Niezapowiedziane zajęcia poza planem potrafią spowodować ich irytację lub zniechęcenie. Tacy kapłani muszą bardziej przekraczać swoje wewnętrzne ograniczenia, uczyć się wpuszczać do życia element zaskoczenia oraz zaakceptować fakt, że życie przynosi różne niespodzianki. Kluczowe nie są same cechy osobowości, ale to, czy dany kapłan chce nad sobą pracować.
Niektórzy świeccy z zasady nie ufają duchownym. Dlaczego?
Część osób w ogóle ma problem z zaufaniem autorytetom. Uważa, że zna odpowiedzi na najważniejsze pytania życiowe i nie potrzebuje żadnych porad czy wskazówek kaznodziejów. Nauczanie kapłańskie odbiera automatycznie jako próbę pouczania.
Natomiast sam kapłan może przyczynić się do braku zaufania, gdy jego zachowanie jest wewnętrznie sprzeczne. Wierni nie ufają księdzu, w którym dostrzegają dysonans między głoszoną Ewangelią a widoczną postawą w codzienności. Nie da się zbudować wiarygodności, gdy najpierw mówi się przy ambonie o miłości bliźniego, służbie, szacunku, a później w relacjach z konkretnymi ludźmi lekceważy się ich lub zbywa, albo nie ma się dla nich czasu.
Księża spotykają się czasem z niesłusznym osądem. Co wtedy?
Ksiądz powinien zrozumieć, że jest osobą publiczną i będzie budził różne reakcje wiernych. Duchowni uruchamiają w ludziach pewne schematy myślenia oraz zachowania, począwszy od zazdrości, rywalizacji, niskich pobudek. Każdy autorytet – tym bardziej jeśli reprezentuje Boga, jest „alter Christus” – na poziomie podświadomym wywołuje w niektórych osobach złość, agresję, bunt. Niesłuszne osądy duchownych wynikają często z ukrytych konfliktów wewnętrznych osób, które je oskarżają. Świeccy nierzadko nawet nie zdają sobie sprawy z tego, że dokonują projekcji własnych emocji, zgorzknień, frustracji na osobę księdza. Warto, aby temat odporności na osądy i krytykę był przepracowywany w seminariach. Niezależnie od tego, co kapłan będzie robił i mówił, prędzej czy później spotka się z jakiegoś rodzaju ostracyzmem lub odrzuceniem.
Potrafi Pani rozpoznać, że ma do czynienia z dojrzałym kapłanem?
Nie ma kogoś całkowicie dojrzałego, to proces przez całe życie, bo każdy z nas okazuje swoje niedojrzałości. Dobrego pasterza wyczuwa się po stabilności, prostocie bycia, pewnym rodzaju autentyczności. To postawa zjednująca wiernych i pozwalająca budować z nimi więzi. Widzimy, że kapłan jest prawdziwy, jeśli nie odgrywa roli księdza, ale jest nim w każdej sytuacji.
Co? Gdzie? Kiedy?
