Jak powinna dalej żyć Europa? – pytał św. Jan Paweł II podczas pobytu na terenie obozu koncentracyjnego w Mauthausen. Minęła właśnie 75. rocznica jego wyzwolenia przez wojska amerykańskie.
Zespół nazistowskich obozów koncentracyjnych System KL Mauthausen-Gusen powstał w północnej Austrii w sierpniu 1938 r. i istniał do 5 maja 1945 r. Przez obóz przeszło 335 tysięcy więźniów, wśród których było 44 tysiące Polaków. Zginęło ponad 120 tysięcy więźniów, w tym 32 tysiące naszych rodaków. Był to jeden z najcięższych obozów koncentracyjnych, a praca w kamieniołomach ponad siły wyczerpanych osadzonych, często kończyła się ich śmiercią.
W 75 rocznicę wyzwolenia obozu prezydent Austrii Alexander van der Bellen nazwał nazistowskie obozy koncentracyjne w jego kraju „otwartą raną w historii Austrii”.
Warto dziś wrócić do 24 czerwca 1988 r., kiedy to obóz w Mauthausen odwiedził św. Jan Paweł II i do jakże ciągle aktualnych i proroczych słów, które wtedy wypowiedział:
„Ludzie, którzy tutaj doznaliście straszliwych męczarni – godnych Jeremiaszowych Lamentacji! Jakie jest wasze słowo ostatnie? Słowo po tylu latach, które dzielą nasze pokolenie od epoki obozu w Mauthausen i tylu innych? Człowieku wczorajszy – i dzisiejszy – jeśli jeszcze gdziekolwiek na świecie trwa system obozów śmierci, powiedz, co nasz wiek, nasze stulecie, może przekazać następnym? Powiedz, czy nie zapomnieliśmy zbyt pochopnie Twojej gehenny? Czy nie zacieramy śladów dawnych zbrodni w pamięci i świadomości? Powiedz, w jakim kierunku winna się rozwijać Europa i ludzkość po Oświęcimiu, po Mauthausen? Czy ten kierunek, w którym oddalamy się od ówczesnych straszliwych doświadczeń, jest słuszny? Powiedz, jaki powinien być człowiek, jakim winno być pokolenie ludzi, którzy żyją tutaj na śladach wielkiej klęski człowieczeństwa? Jakim winien być człowiek? Ile winien od siebie wymagać? Powiedz, jakie winny być narody i społeczeństwa? Jak powinna dalej żyć Europa? Powiedz, masz prawo do tego – człowieku, który tu cierpiałeś i ginąłeś. I my winniśmy słuchać twego świadectwa. Czy nie prowokował człowiek i system, zbudowany przecież przez ludzi – gniewu Boga? Czy nie zaciążył nad Jego obrazem w świadomości pokoleń? Prorok jednak woła słowami swych Lamentacji: Nie wyczerpała się litość Pana, miłość nie zgasła. Odnawia się ona co rano, ogromna Twa wierność (Lm 3, 22-23).
Tak. Wierność. Jest jeden Mąż Boleści. I nadal jest. Trwa w dziejach świata Jego krzyż. Czy możemy odejść od tego krzyża? Czy możemy Go minąć, aby iść ku przyszłości? Europo, czy możesz Go minąć? Czy nie musisz zatrzymać się przy Nim jednym, nawet jeśli pokolenia twych synów i córek mijają i przechodzą do przeszłości.
Chryste! Chryste tylu ludzkich cierpień, poniżeń i wyniszczeń. Chryste ukrzyżowany i zmartwychwstały. Na miejscu – jednym z wielu, których nie można wyłączyć z historii naszego stulecia – ja, biskup Rzymu i następca Twego apostoła Piotra, błagam cię: pozostań! Pozostań i trwaj w naszej przyszłości!”.
Papież Polak rok wcześniej, 4 października 1987 r. beatyfikował męczennika z Mauthausen Francuza Marcela Callo (1921-1945), działacza Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Młodzieży Robotniczej.
Co? Gdzie? Kiedy?
