Ferie w Lockdownie

Uczniom serwuje się ferie on-line po miesiącach zdalnego nauczania przez internet. Jak Pan Profesor ocenia ten pomysł?

Dzieci i młodzież inaczej traktują internet w szkole, inaczej poza szkolnymi zdalnymi zajęciami. W szkole komputer stanowi jedno z narzędzi realizacji obowiązku, poza szkołą kojarzy się z przyjemnością. Na przykład gry komputerowe zawierają w sobie stymulatory przyjemności i ciekawości. Niestety, komputer przejął aktywne wychowanie, oparte bezwiednie na stałym zewnętrznym pobudzeniu. Byłoby nieporozumieniem, gdyby ferie były kolejnym okresem, w którym uczniowie biernie oddawaliby się źródłom zewnętrznej stymulacji.

Nic nie zastąpi potrzeby wielowymiarowego kontaktu bezpośredniego, obecności fizycznej i psychicznej drugiej osoby, która najskuteczniej przyczynia się do wszechstronnego rozwoju i otwiera na życie w świecie realnym. Tam, gdzie można, trzeba zapewnić aktywną i odpowiedzialną obecność rodziców, przede wszystkim rodzeństwa, szczególnie kiedy oferowane są konkurencyjne sposoby spędzania czasu on-line. Czas ferii powinien być czasem zwycięstwa wszechstronnej obecności w rodzinie i środowisku naturalnym nad mediami.

Co rodzice mogą zaproponować dzieciom w czasie ferii, zwłaszcza kiedy w wielu domach relacje w rodzinie szwankują?

Współpracuję z Fundacją „Tato.net”, działającą na rzecz wzmacniania ojcostwa. Ostatnie badania pokazują, jak wiele ojcom udało się osiągnąć w minionej dekadzie. Ojcowie fizycznie i mentalnie wracają do rodzin.

Niestety, utrzymuje się tendencja, aby dzieciom kupić odpoczynek organizowany przez instytucje. Powinniśmy, podobnie jak w przypadku uczniów, mówić o różnych formach motywacji rodziców. Niektórzy z nich ograniczają się do biernej obecności z dziećmi. Ferie powinny być rodzajem treningu rodziców w dziedzinie aktywnej obecności. Pomy

słowość ludzka w sposobach organizowania czasu dzieciom nie zna granic. Może to być wycieczka do lasu zarówno rekreacyjna, jak i edukacyjna – z pokazaniem historycznych miejsc pamięci, np. do Palmir. Trzeba przejść od rodzicielstwa biernego do rodzicielstwa aktywnego: umówić się na wyjazd, wykorzystać niepowtarzalną okazję do poważnej rozmowy, odpowiadać dzieciom na pytania, mieć czas na zabawy, żarty. W szczególności brakuje mi ojców, którzy wygrywają konkurencję z komputerem o swoje dzieci. Przegrana ojca jest także porażką dzieci. Aktywny i odpowiedzialny ojciec to ten, który problemy umie zamienić na zadania i na wyzwania.

Jak sprawdza się w naszym systemie oświaty nauczanie on-line?

Najzdolniejsi uczniowie, a więc ci, którzy mają motywację do nauki, lekcje zdalne traktują jako zajęcia kontrolne, wysłuchają lekcji i potem się uczą. Natomiast słabsi, ci z przeciętną motywacją, rejestrują się na początku lekcji, a potem „znikają”, niektórzy dosłownie – zostawiają swój portret na ekranie. Uczniowie średnio i mało zainteresowani lekcją nie potrafią skupić się dłużej niż 10-15 minut, potem koncentracja słabnie. Wyniki badań potwierdzają ok. 30-procentowy spadek efektywności nauczania on-line.

Ważna jest postawa nauczyciela. Tu rozpoczyna się rodzaj gry. Uczniowie zawsze sprawdzają, na co sobie mogą pozwolić w stosunku do nauczyciela. Tylko taki nauczyciel, który potrafi na początku wskazać jasne cele, niezawyżone, ale ambitne zadania i być konsekwentny, będzie szanowany i słuchany przez uczniów.

Co radzi Pan Profesor rodzicom – jak mogą motywować zniechęcone do nauki dzieci?

Rodzice powinni uczyć się aktywnych sposobów motywowania dzieci. Nierzadko jest tak, że bardzo ambitni rodzice pozostają bezradni wobec dzieci, którym nie zależy na nauce i które robią wszystko, by się nie uczyć. W rozmowie z takimi rodzicami mówię: „Chętnie przyjąłbym Państwa do szkoły jako bardzo zaangażowanych uczniów”. Podkreślam, że w edukacji motywacja powinna iść przed regulaminem. W motywowaniu najważniejsze jest pokazanie celu, a nie straszenie karami.

Pozostaje pytanie, czy wszyscy uczniowie powinni przystępować do egzaminu maturalnego. Jeżeli ktoś nie chce się uczyć, dlaczego nie pozwolić mu na wybór szkoły zawodowej?

Czy pandemia zostawi tylko negatywne skutki w edukacji, w relacjach rodzinnych?

Pandemia może spowodować kryzys więzi społecznych, ale może być też szansą na ich przywrócenie i poprawę. Radziłbym, żeby rodzice zobaczyli braki w zakresie swojej aktywnej obecności w domu. Przyzwyczailiśmy się do schematu: „dziecko do szkoły, mąż, żona do pracy”. Wszyscy wracają do domu, w którym tylko śpią i każdy odpoczywa na swój sposób, nie razem. Taki cel stawiał sobie komunizm, który zmierzał do rozbicia i zniszczenia rodziny. Niespodziewanie cel ten osiągnął liberalizm. Wirus jest jak trzęsienie ziemi – może spowodować, że przemyślimy niepowtarzalną wartość rodziny, zaczniemy doceniać znaczenie aktywnej obecności, aby umieć żyć razem z innymi i dla innych; że docenimy rolę więzi naturalnych. Jeśli tak się stanie, wygramy pandemię dla tego, co stanowi o istocie i wartości naszego życia.