Abp Depo w Wieluniu: czyż może historia popłynąć przeciw prądowi sumień?

Na Mszy św. zgromadziło się duchowieństwo na czele z kanonikami Kapituły Kolegiackiej w Wieluniu, parlamentarzyści, przedstawiciele władz państwowych, samorządowych i wojewódzkich, kombatanci, świadkowie zbombardowania Wielunia we wrześniu 1939 r., rodziny ofiar II wojny światowej, młodzież szkolna. Podczas liturgii śpiew wykonywał chór parafii pw. św. Józefa, pod kierunkiem Szymona Blajera.

– Chciejmy spojrzeć na naszą Ojczyznę oczami wiary, Bożym okiem – mówił na początku Mszy św. ks. prał. Marian Mermer, proboszcz parafii św. Józefa w Wieluniu i dziekan regionu wieluńskiego.

Ks. Mermer przypomniał słowa wieszcza narodowego Adama Mickiewicza: „Tylko pod krzyżem, tylko pod tym znakiem Polska jest Polską, a Polak Polakiem”. – Tę prawdę zweryfikowała nasza historia – podkreślił ks. Mermer.

– Oblicza Maryi Częstochowskiej jest zranione ludzką agresją jak polska ziemia – mówił rozpoczynając Mszę św. abp Wacław Depo i zaapelował o „obowiązek podtrzymywania pamięci o losach narodu i Kościoła szczególnie wobec oszczerstw płynących z Europy odnośnie faktów z naszej historii”.

Następnie w homilii abp Depo odnosząc się do słów Ewangelii o czuwaniu podkreślił, że „słowa te stanowią swoisty testament duchowego progu”– Życie człowieka, jego przeszłość i przyszłość toczy się w Chrystusie, nawet gdyby sobie tego człowiek nie uświadamiał – przypomniał abp Depo słowa św. Jana Pawła II i podkreślił, że „trzeba dziś dodać, że choćby Go odrzucał”.

Metropolita częstochowski przypomniał, że to, co wydarzyło się w Wieluniu we wrześniu 1939 r. „to był krzyk bólu, rozpaczy i cierpienia i krzyk walki o życie”.

– Gdy ludzie mieli usta zamknięte lękiem, bólem i cierpieniem, to o prawdę upominały się kamienie, cmentarne mogiły, przydrożne krzyże i miejsca krwią naznaczone – kontynuował metropolita częstochowski. 

Arcybiskup przypomniał słowa powstańca warszawskiego, który w miejscu największych walk zdejmował buty i mówił, że „ta ziemia jest święta poprzez krew tych, którzy zginęli, abyśmy my mogli żyć”. – Te ruiny wieluńskiej kolegiaty wołają słowami Chrystusa: „Czuwajcie” – dodał arcybiskup.

Metropolita częstochowski przypomniał, że „każdy człowiek ma dwa wymiary, ten zewnętrzny skierowany do zmysłów i wewnętrzny idący w głąb człowieka ku nieskończoności”. – To, co objawia się na zewnątrz bierze początek z wnętrza człowieka. Każdy człowiek i społeczeństwo mają możność zamknięcia się wobec Bożego Prawa, ale wtedy człowiek i narody skazują się na arbitralny, czy demokratyczny rozkaz władzy – przypomniał metropolita częstochowski.

– Prawo Boże jest prawem Stwórcy, Pana życia i śmierci. A w świecie naszym rozmyły się pojęcia, szczególnie pojęcie prawa naturalnego oddalonego od Boga. Drwi się z pojęcia grzechu pierworodnego. Wtedy istnieje nowa mowa, a my chcemy stworzyć nowego człowieka bez Boga – kontynuował arcybiskup.

Metropolita częstochowski wskazał na „zamykanie się na prawdę społeczeństw demokratycznych, które na podobieństwo wieży Babel w jednym języku stwarzają podstawy świata, które są złudne”.

Arcybiskup odniósł się również krytycznie do opinii o izolacji Polski w Europie. – Czyni się to w imię zasady „wy macie wartości i zasady, a my mamy środki” – powiedział arcybiskup.

Na zakończenie abp Depo zaapelował do wiernych: „Módlmy się o budowanie życia na prawdzie Bożych Przykazań”.

Rano, o godz. 4.40 w Wieluniu w obchodach 78. rocznicy wybuchu II wojny światowej i zbombardowania tego miasta wziął udział prezydent RP Andrzej Duda, który w swoim przemówieniu powiedział m. in., że „Wieluń jest symbolem niemieckiego bestialstwa, złamania konwencji międzynarodowych, zaatakowania w zdradziecki sposób, bez żadnego ostrzeżenia, bez żadnego uprzedzenia, zwykłych, śpiących ludzi, bombardowania szpitala, zniszczenia obiektów kultu”.

1 września 1939 r. ok. godz. 4.40 niemieckie lotnictwo przeprowadziło atak bombowy na Wieluń. Rozkaz zbombardowania Wielunia wydał generał-major Wolfram von Richthofen – odpowiedzialny za zbombardowanie Guerniki były szef sztabu, a potem dowódca Legionu Condor; we wrześniu 1939 r. dowódca niemieckiego lotnictwa szturmowego, które w 1939 r. bezlitośnie bombardowało również Warszawę.

Nalot na Wieluń przebiegał w trzech fazach. Pierwsza fala samolotów – 29 maszyn – uderzyła w zachodnią część Wielunia. Jedne z pierwszych ładunków wybuchowych spadły na cel chroniony konwencjami międzynarodowymi – szpital pw. Wszystkich Świętych, wyraźnie oznaczony na dachu symbolem Czerwonego Krzyża. Podobny los spotkał położony nieopodal budynek oddziału położniczego oraz gmach szpitala zakaźnego przy ul. Piłsudskiego w Wieluniu. Drugi nalot (również 29 samolotów) został przeprowadzony pół godziny po zakończeniu pierwszego, a jego celem była wschodnia część miasta. Podczas trzeciego ataku, w którym znów uczestniczyło 29 maszyn, ponownie zbombardowano szpital, gdzie w sumie zginęło 26 chorych, dwie zakonnice i cztery pielęgniarki.

Niemcy zrzucili na Wieluń łącznie 380 bomb, które zabiły ok. 1200 osób, w tym dzieci i chorych. Miasto zostało zniszczone w 70 proc. a samo ścisłe centrum w 90 proc., m.in. ratusz miejski, budynki sakralne – kościół farny i klasztor poaugustiański oraz synagoga. 

Najtrudniejsza sytuacja dla polskiej ludności katolickiej, w okresie II wojny światowej, istniała w tzw. Kraju Warty (Reichsagau Posen, Wartheland, Warthegau), do którego została włączona część diecezji częstochowskiej, w powiększonym powiecie wieluńskim. Od samego początku kapłani z terenu ziemi wieluńskiej zostali poddani represjom. Już 9 listopada 1939 r. Niemcy aresztowali 7 kapłanów katolickich i pastora ewangelickiego z Wielunia. 6 października 1941 r. wszyscy kapłani zostali aresztowani i wywiezieni do obozu przejściowego w Konstantynowie k. Łodzi, a stamtąd do obozu koncentracyjnego Dachau. W sumie do obozu w Dachau zostało wywiezionych 55 kapłanów z ziemi wieluńskiej (w tym 2 zakonników).

W latach 1939-1945 zostało zamordowanych 61 duchownych diecezji częstochowskiej, w tym dwóch kapłanów wieluńskich: ks. Maksymilian Binkiewicz i ks. Ludwik Gietyngier, którzy zostali beatyfikowani przez Jana Pawła II w dniu 13 czerwca 1999 r. w Warszawie.