"Papież uchodźców" udaje się na Lesbos

Papież, który swoją pierwszą podróż po wyborze odbył w lipcu 2013 r. na włoską wyspę Lampedusę, przybędzie ponownie na wyspę – symbol cierpień migrantów w Europie. Jak dotychczas tysiące ludzi wylądowało na wyspie położonej kilkadziesiąt kilometrów od wybrzeży Turcji, a w Mória wybudowano dla nich wielki ośrodek.

Inicjatywa arcybiskupa Aten

Główną rolę w realizacji podróży odegrał prawosławny arcybiskup Aten Hieronim II. Według greckich mediów, 78-letni zwierzchnik Greckiego Kościoła Prawosławnego wysłał w marcu, za aprobatą kierowniczych gremiów, list do przewodniczącego Komisji Europejskiej, Jean-Claude Junckera, Światowej Rady Kościołów w Genewie i poszczególnych przywódców religijnych, aby "pomogli i pchnęli do przodu" nowe inicjatywy, które pozwoliłyby rozwiązać kryzys uchodźców. W kilka dni później nuncjusz apostolski w Atenach poinformował, że papież jest gotów do odwiedzenia dotkniętej kryzysem wyspy. Na początku myślano o ośrodku dla uchodźców na wyspie Samos, ale w końcu zdecydowano się na Lesbos jako "mocniejszy symbol" uchodźczego i migracyjnego kryzysu.


Uchodźcy i migranci - symbol pontyfikatu

Dla poprzedników Franciszka troska o uchodźców była jednym z wielu zmartwień, a i kryzys migracyjny nie przybrał tak dramatycznych rozmiarów jak teraz. Dla syna włoskich imigrantów z Argentyny problem ten stał się jednym z głównych wyzwań jego pontyfikatu. Nie było chyba żadnej jego istotnej wypowiedzi, w której nie zająłby się tym problemem albo przynajmniej o nim nie wspomniał.

Przede wszystkim trzeba zwrócić na tegoroczne wielkanocne orędzie wygłoszone przed błogosławieństwem Urbi et Orbi (Miastu i Światu), w którym Franciszek wezwał, abyśmy "nie zapominali o mężczyznach i kobietach w drodze, poszukujących lepszej przyszłości, o coraz większej rzeszy imigrantów i uchodźców – w tym wielu dzieci – uciekających od wojny, głodu, nędzy i niesprawiedliwości społecznej". – Ci bracia i siostry na swej drodze zbyt często napotykają śmierć lub w każdym razie odrzucenia przez osoby, które mogłyby im zaoferować gościnność i pomoc – mówił papież i zaapelował: – Niech kolejna runda Światowego Szczytu Humanitarnego nie zaniedba umieszczenia w centrum osoby ludzkiej, wraz z jej godnością oraz wypracowania polityki pomocy i ochrony ofiar konfliktów i innych sytuacji kryzysowych, a zwłaszcza najsłabszych i tych, którzy są prześladowani z powodów etnicznych i religijnych.

O migrantach i uchodźcach obszernie mówił także podczas wystąpienia na forum ONZ w Nowym Jorku, przed Kongresem USA w Waszyngtonie, Parlamentem Europejskim w Strasburgu. O uchodźcach czytamy w najważniejszych dokumentach papieskich, począwszy od pierwszej adhortacji apostolskiej „Evangelii gaudium” poprzez encyklikę o ochronie Stworzenia "Laudato si’", po opublikowaną przed tygodniem adhortację „Amoris laetitia” na temat małżeństwa i rodziny. "Dramat" uchodźców Franciszek porusza w każdym z orędzi na Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy stanowczo krytykując w nich obojętność i milczenie wobec kryzysów humanitarnych. Kryzys związany z migracjami oraz ochrona osoby ludzkiej i jej godności były też głównymi akcentami przemówienia Franciszka do korpusu dyplomatycznego akredytowanego przy Stolicy Apostolskiej w styczniu tego roku. Uchodźcy i migranci to również częsty temat kazań Franciszka w watykańskim Domu św. Marty.

W szczegółowy sposób Franciszek przeanalizował kwestię uchodźców w tegorocznym orędziu na Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy, przypadający 17 stycznia 2016 r. Stanowczo skrytykował w nim obojętność i milczenie wobec kryzysów humanitarnych. Wskazuje na konieczność właściwej integracji przybyszów w nowym środowisku. Wyjaśnia, że uchodźcy powinni przyjąć na siebie obowiązki względem tych, którzy ich przyjmują, winni także szanować dziedzictwo materialne i duchowe kraju przyjmującego oraz być posłuszni jego prawom i wnosić swój wkład w jego wydatki.


Siła gestów

Kiedy w lipcu 2013 r. Franciszek odwiedził Lampedusę, media całego świata obiegł obraz modlącego się papieża, który z łodzi rzuca wieniec kwiatów, oddając w ten sposób hołd wszystkim którzy utonęli podczas przeprawy z Afryki do Europy. Wtedy też Franciszek potępił logikę i globalizację obojętności i zaapelował do Unii Europejskiej, aby odważniej i hojniej włączała się w ratowanie uchodźców. Prosił również wspólnoty chrześcijańskie i wszystkich ludzi dobrej woli, by dalej ze zrozumieniem pochylali się nad dramatem migrantów i okazywali im swoją bliskość i konkretną pomoc. Słowa, których papież używa stały się wzorem w debacie na temat uchodźców.