Darowizna z poleceniem

Umową darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego, kosztem swojego majątku. Zatem, co do zasady, chodzi o sytuacje, kiedy obdarowany uzyskuje korzyść i nie musi w zamian ponosić żadnych ciężarów. W niektórych sytuacjach darczyńca może jednak zobowiązać obdarowanego do wykonania określonych poleceń wynikających z umowy darowizny w zamian za uzyskane w ten sposób nieodpłatne świadczenie.

Oświadczenie darczyńcy o darowiźnie powinno zostać złożone w formie aktu notarialnego. Taka jest zasada. Jednak umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy jest ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Zatem jeżeli chodzi np. o darowiznę samochodu ojca na rzecz syna, umowa darowizny z pominięciem aktu notarialnego jest ważna pod warunkiem, że samochód został faktycznie wydany synowi i jest zarejestrowany na niego. W przypadku samochodu należy go zarejestrować w wydziale komunikacji, a do tego potrzebna jest pisemna umowa darowizny, dowód rejestracyjny, karta pojazdu oraz potwierdzenie dokonania opłaty.

Nie w każdym przypadku darowizny będzie możliwe uniknięcie formy aktu notarialnego. Nie będzie bowiem ważna, nawet pisemna, umowa darowizny nieruchomości czy darowizna przedsiębiorstwa. Dla skuteczności przeniesienia własności, przepisy prawa wymagają tutaj formy szczególnej, jaką jest akt notarialny. Zatem i umowa darowizny musi zostać zawarta w takiej formie.

Darczyńca może w związku z darowizną rzeczy nałożyć na obdarowanego określone obowiązki zarówno majątkowe, jak i niemajątkowe. Polecenie darczyńcy może dotyczyć osoby trzeciej, np. zobowiązanie do udzielenia określonej pomocy i wsparcia; może ono dotyczyć samego obdarowanego np. zobowiązanie do poddania się leczeniu, a także samego darczyńcy, np. pomoc przy remoncie mieszkania. Przy okazji darowizny warto pamiętać, że przedmiotem polecenia mogą być również czynności czysto faktyczne, np. obowiązek opiekowania się grobem albo obowiązek odwiedzania osoby, która przebywa w domu opieki. Zatem przepisy dotyczące darowizny dają darczyńcy szerokie pole do zabezpieczenia ważnych dla niego spraw, które nie zawsze mają charakter majątkowy.

Wypełnienie nałożonego polecenia wynikające z umowy darowizny może być również egzekwowane. Jeżeli obdarowany nie wywiązuje się z nałożonego polecenia, darczyńca albo jego spadkobiercy mogą żądać spełnienia nałożonych obowiązków. Jednak z uwagi na nieodpłatny charakter umowy darowizny, ochrona darczyńcy nie jest już tak pełna jak w przypadku innych umów. Obdarowany może bowiem zwolnić się z wykonania polecenia przez wydanie przedmiotu darowizny naturze w takim stanie, w jakim przedmiot ten znajduje się w tej chwili. Drugą z możliwości jest odmowa wypełnienia polecenia pod warunkiem, że jest ona usprawiedliwiona w skutek istotnej zmiany stosunków. Nie w każdym zatem przypadku taka odmowa będzie skuteczna, chodzi bowiem o istotną zmianę w stosunku do warunków, jakie istniały w chwili zawierania umowy darowizny.

Edyta Pisarczyk Autorka jest aplikantką radcowską Idziemy nr 36 (365), 2 września 2012 r.