Skutki klapsa

fot. pixabay.com/CC0

Blisko 30 proc. dorosłych, aby zmienić niewłaściwe zachowanie dziecka, stosuje różne kary. Kara fizyczna sprawia ból. Kara niefizyczna obejmuje lekceważenie, upokarzanie, oczernianie, izolowanie, zastraszanie i wyśmiewanie. Warto znać wyniki badań pokazujące, jakie konsekwencje wywołują kary cielesne i inne w organizmie dziecka.

W badaniu z 2004 r. aż 85 proc. nastolatków zgłosiło narażenie na takie kary, 51 proc. zostało uderzonych paskiem. Zamierzony efekt kary cielesnej jest krótki, po 10 minutach 73 proc. dzieci wracała do zachowania, za które było ukarane. Natomiast odległe skutki karania cielesnego małych dzieci to zachowania agresywne, które prowadzą do coraz częstszego dawania klapsów. Karanie klapsem dzieci przed 18. miesiącem życia to ryzyko urazu, nasilenie agresywnego zachowania dziecka, przedłużone na wiek przedszkolny i szkolny. Zwiększa się też ryzyko nieposłuszeństwa i agresji w przyszłości oraz chorób psychicznych i zaburzeń poznawczych. Częste klapsy mogą wywołać skutki podobne do tych występujących w przypadku stosowania przemocy fizycznej. U wielu dzieci kara fizyczna nie tylko nie zmienia zachowania, ale nasila złość i agresję co utrudnia im naukę samokontroli i odpowiedzialności za swoje działania. Badania stwierdzają związek karania z większą częstością prób samobójczych, nadużywaniem alkoholu i substancji uzależniających w dorosłości.

Stosowanie kar cielesnych i psychicznych przez rodziców wywołuje zmiany w mózgu widoczne w rezonansie magnetycznym! W jednym z badań młodych dorosłych, u których stosowano długo surowe kary cielesne, stwierdzono mniejszą objętość istoty szarej w okolicy przedczołowej, odpowiedzialnej za zachowania, oraz gorsze wyniki oceny ilorazu inteligencji. W innym badaniu młodych dorosłych, narażonych na przemoc słowną, stwierdzono zmiany w szlakach istoty białej mózgu. W badaniach potwierdzono związek kar fizycznych z poziomem kortyzolu, którego wyższe stężenie wywołuje toksyczny stres i zmiany struktury mózgu. Przemoc słowna obniża samoocenę dziecka, nasila lękliwość i wiąże się z zaburzeniami psychicznymi dzieci i młodzieży. Stosowana przed 13. rokiem życia wpływa na częstsze zaburzenia zachowania i stany depresyjne nastolatków.

Wiele badań dowodzi, że najlepszym sposobem uczenia stosowanego zachowania jest pozytywne wzmacnianie, np. mówieniu dziecku np.: „Pięknie postąpiłeś”, „Lubię, kiedy tak robisz”. Amerykańska Akademia Pediatrii zaleca takie pozytywne wzmacnianie właściwych zachowań oraz jasne określanie oczekiwań i granic. Odradza zaś klapsy, straszenie czy zawstydzanie.

Mam nadzieję, że te potwierdzone badaniami informacje o szkodliwych skutkach i braku skuteczności stosowania kar cielesnych pomogą rodzicom szukać metod oddziaływania bezpiecznych dla dzieci i dających efekt długofalowy.

Idziemy nr 43 (732), 27 października 2019