Niedokrwistość makrocytarna

Witamina B12 zawarta jest przede wszystkim w mięsie i w mleku. W żołądku łączy się z tzw. czynnikiem wewnętrznym (IF), wytwarzanym przez komórki okładzinowe. Dopiero tak połączona wchłania się w końcowym odcinku jelita cienkiego. Szczególnie narażeni są alkoholicy oraz osoby stosujące dietę wegetariańską lub wegańską.

Drugą przyczyną niedokrwistości są zaburzenia wchłaniania witaminy B12. Przykładem jest stan po operacjach żołądka, stan zapalny żołądka, także przewlekłe choroby jelit czy ich operacja. Czasem przyczyną jest przyjmowanie leków, w tym także przewlekle stosowanie preparatów zmniejszających wytwarzanie kwasu solnego.

Szczególną postacią zaburzeń wchłaniania w żołądku jest niedokrwistość Addisona-Biermera, zwana także niedokrwistością złośliwą. Jest ona skutkiem choroby autoimmunologicznej, w której organizm wytwarza przeciwciała przeciw komórkom okładzinowym żołądka. Dochodzi wówczas do niszczenia błony śluzowej żołądka, upośledzenia wytwarzania IF, w efekcie zaś do zaburzenia wchłaniania witaminy B12. Brak IF powoduje także zmniejszenie wytwarzania kwasu solnego czy zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka, co daje zaburzenia trawienia.

Objawy niedokrwistości, o których już pisałam, pojawiają się także u pacjentów z niedokrwistością z niedoboru witaminy B12, choć na początku są zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, takie jak biegunka lub zaparcie, brak apetytu, zaburzenia smaku, stan zapalny języka. Przy niedoborze witaminy B12 typowe także są objawy ze strony układu nerwowego. W zależności od stopnia, czasu trwania i wieku pacjenta objawy te mogą mieć różny charakter. Pierwszą skargą bywa kłucie opuszków palców, także drętwienie i bóle kończyn, zaburzenia czucia głębokiego. Także zaburzenia widzenia, osłabienie mięśni, a nawet objawy psychiatryczne, takie jak zmienność nastroju czy depresja mogą być skutkiem niedoboru witaminy B12.

Rozpoznanie stawia się na podstawie badania krwi. Morfologia może długo nie wykazywać obniżonej ilości krwinek czerwonych, hemoglobiny czy hematokrytu, jednak typowy jest nieprawidłowy wygląd erytrocytów: są powiększone (stąd nazwa: niedokrwistość makrocytarna), podwyższona wartość MCV jest często pierwszym znakiem niedoboru. Decyduje oznaczenie poziomu witaminy B12 w surowicy. Należy wykonać także gastroskopię, w której spodziewamy się zanikowego zapalenia żołądka. Pomocne, ale na ogół niekonieczne jest badanie szpiku (tylko w warunkach szpitalnych) oraz oznaczenie przeciwciał przeciw komórkom okładzinowym żołądka (może oznaczyć tylko specjalista).

Leczenie polega na podawaniu witaminy B12. Rokowanie w większości przypadków jest dobre. Pacjenci z niedokrwistością złośliwą muszą otrzymywać witaminę B12 do końca życia.

Idziemy nr 8 (594), 19 lutego 2017 r.