Marskość wątroby

Wirusowe zapalenie wątroby typu B i C, choroby autoimmunologiczne i inne rzadziej występujące choroby także mogą prowadzić do marskości.

Marskość narządu oznacza, że jego znaczna część uległa zwłóknieniu. Zamiast prawidłowej tkanki pojawia się tkanka łączna, czyli tkanka przypominająca bliznę. Problem jednak nie tylko w tym, że duża część komórek zmieniła swój wygląd, ale również w tym, że jest to stan nieodwracalny i że ta część narządu nie spełnia i nie będzie już spełniać swojej funkcji.

Marskość wątroby może przez długi czas przebiegać bezobjawowo i bywa rozpoznana przypadkowo.

Początkowo pojawiają się objawy spotykane także w innych chorobach wątroby, takie jak zaczerwienienie wewnętrznej powierzchni dłoni, pajączki naczyniowe występujące na górnej połowie ciała (nie na nogach!), zniekształcenie paznokci. U wielu osób pierwszą skargą jest łatwe męczenie się, utrzymujący się stan podgorączkowy, pogorszenie apetytu i spadek ciężaru ciała.

Potem pojawia się charakterystyczny wygląd: z powodu zaniku mięśni kończyny (zarówno ręce, jak i nogi) stają się szczupłe, dochodzi natomiast do powiększenia obwodu brzucha. Sylwetka przypomina kasztanowego ludzika. Z czasem może pojawić się nadmierna pigmentacja skóry, u mężczyzn zanik owłosienia na klatce piersiowej i pod pachami oraz powiększenie piersi (ginekomastia).

Konsekwencje zaburzeń metabolicznych u wielu chorych dają różne objawy. Częstą skargą jest świąd skóry, wynikający z żółtaczki, czyli nadmiernego odkładania się bilirubiny w skórze. Wybroczyny i skłonność do krwawień są spowodowane zaburzeniami krzepnięcia krwi. Inne powikłania marskości wątroby to cukrzyca, nadciśnienie wrotne, niewydolność. U chorych z marskością wątroby częściej występuje rak wątroby.

W zaawansowanych przypadkach dochodzi do wodobrzusza i obrzęków kończyn dolnych. Bardzo groźnym powikłaniem jest tzw. nadciśnienie wrotne. Jego skutkiem poza wodobrzuszem jest występowanie żylaków przełyku. Są one rezultatem wytworzenia krążenia obocznego. Krwotok z żylaków przełyku może pojawić się nagle i jest stanem zagrożenia życia.

Wątroba pełni między innymi funkcję oczyszczającą. Gdy jest uszkodzona, w organizmie pojawiają się różne substancje toksyczne. Jedną z nich jest amoniak. Wzrost jego poziomu we krwi odgrywa istotną rolę w powstawaniu encefalopatii wątrobowej, czyli uszkodzenia mózgu na skutek marskości wątroby. Może dojść nawet do śpiączki wątrobowej.

W diagnostyce marskości wątroby istotną rolę – poza wywiadem lekarskim i badaniem pacjenta – odgrywają badania laboratoryjne oraz badania obrazowe, takie jak ultrasonografia i tomografia komputerowa, badania endoskopowe, czasem połączone z biopsją.

Izabela Pakulska Lekarz Idziemy nr 44 (527), 1 listopada 2015 r.