Spośród wszystkich niedokrwistości – niedokrwistość z niedoboru żelaza jest najczęstsza. Żelazo wchodzi w skład hemoglobiny, białka znajdującego się w krwinkach czerwonych, odpowiedzialnego za transport tlenu w organizmie.
Żelazo znajduje się także w mioglobinie i w wielu enzymach. Zapotrzebowanie na żelazo jest różne, zależne od płci, wieku i innych czynników. U mężczyzn wynosi około 1 mg dziennie, u kobiet jest dwukrotnie większe, a jeszcze większe u matek w ciąży lub karmiących.
W pokarmach znajdują się dwa rodzaje żelaza: hemowe – występujące w produktach mięsnych (najwięcej zawiera wołowina i podroby oraz mięczaki), oraz niehemowe – znajdujące się w roślinach, trudniej przyswajalne. Do poprawy wchłaniania żelaza niehemowego konieczna jest witamina C – jej obecność może zwiększyć wchłanianie żelaza nawet o 60 proc. Poza tym organizm sam reguluje wchłanianie żelaza zawartego w produktach roślinnych – jeśli jest go wystarczająca ilość w organizmie, wchłanianie jest mniejsze. Inaczej jest z żelazem hemowym. Jego wchłanianie jest łatwiejsze i nie jest zależne od potrzeb organizmu, czyli istnieje ryzyko, że żelaza może być za dużo. Nadmiar żelaza nie jest korzystny.
Tylko około 10 proc. żelaza, które spożywamy, dostaje się do krwi. Ważną rolę odgrywa fakt, że sok żołądkowy jest kwaśny, poprawia to wchłanianie żelaza niehemowego. Żelazo następnie dostaje się do dwunastnicy i w górnym odcinku jelita cienkiego przedostaje się do krwi, choć odbywa jeszcze długą drogę.
Niewystarczające dostarczanie żelaza w diecie może być przyczyną niedokrwistości. Niedobór należy wyrównywać przede wszystkim w sposób naturalny. Spożywanie produktów bogatych w żelazo, takich jak mięso, żółtko jaj, orzechy, brukselka, brokuły, jarmuż, natka pietruszki – jest u takich osób wskazane. Szpinak, wbrew opiniom, nie zawiera dużo żelaza.
Wapń i fosfor, a także fityniany utrudniają wchłanianie żelaza. Fityniany zawarte są w diecie wegetariańskiej, szczególnie w ziarnach zbóż i roślinach strączkowych. Niekorzystne działanie kwasu fitynowego można zmniejszyć, mocząc te produkty na kilka godzin w wodzie, a potem gotować w świeżej wodzie! Drugą przyczyną niedoboru żelaza u wegetarian może być spożywanie dużej ilości nabiału, który zmniejsza wchłanianie żelaza. Trzecią przyczyną jest brak mięsa w diecie. Nie jestem przeciwniczką stosowania diety bezmięsnej, tylko wzywam do czujności i do większego uzupełniania witaminy C i żelaza w diecie.
Osłabienie wchłaniania żelaza mogą powodować także niektóre leki. Najczęściej winowajcami są leki „na zgagę” ponieważ zmniejszając kwasowość soku żołądkowego, zmniejszają też wchłanianie żelaza. Zmniejszone wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego występuje także po operacjach, w czasie których usunięto część żołądka lub jelita cienkiego. Niedobór żelaza pojawia się też w czasie leczenia witaminą B12, o czym pisałam przed tygodniem.
Przyczyn niedokrwistości może być wiele. Jednak najczęstszą jest utrata krwi. O tym za tydzień.
Co? Gdzie? Kiedy?
